KỸ THUẬT TRỒNG VÀ CHĂM SÓC CÂY MĂNG TÂY - Ks Lê Hồng Triều: KỸ THUẬT TRỒNG VÀ CHĂM SÓC CÂY MĂNG TÂY

Biên soạn: Ks LÊ HỒNG TRIỀU

Tel: 0984.617.637 - 0902.849.919

Tel: 0972.541.919 - 0938.849.919

Email: hongtrieu.hcm@gmail.com

CẨM NANG HƯỚNG DẪN THỰC HÀNH

KỸ THUẬT TRỒNG & CHĂM SÓC

CÂY MĂNG TÂY

( A S P A R A G U S )

VIỆT HOA MỸ CO. LTD. & CÔNG TY XNK MĂNG TÂY XANH
website: www.mangtayxanh.vn / www.asparagus.vn
website: www.viethoamy.com / www.vietfoods.asia

BẠN MUỐN TRỒNG CÂY MĂNG TÂY ?

[1]. Măng tây có tuổi thọ trên 30 năm, là một loại cây trồng lâu năm đặc biệt thích hợp với vùng khí hậu nhiệt đới có nhiệt độ trung bình 25⁰C - 33⁰C như ở nước ta, được trồng với các mục đích: [a] lấy chồi Măng non làm rau xanh, thực phẩm dinh dưỡng cao cấp; [b] lấy cành lá trang trí hoa cắt cành; [c] lấy gốc măng, rễ, thân, lá làm dược liệu, mỹ phẩm, trà/chè, nước giải khát tăng lực; [d] lấy phế liệu làm thức ăn gia súc, phân bón cây trồng,…

Ở các quốc gia vùng ôn đới lạnh lẽo, người trồng Măng tây phải mất 2-4 tháng ủ hạt giống, 3-6 tháng ươm cây, 2 năm trồng cây ra đất, đến năm thứ 3 mới thu hoạch và mỗi năm chỉ thu hoạch vỏn vẹn 3 tháng mùa xuân (3 tháng hè phải dưỡng cây, 3 tháng mùa thu cây úa vàng chết sinh lý, 3 tháng mùa đông cây ngủ đông không phát triển). Ở các quốc gia vùng nhiệt đới ấm áp như Việt Nam, thời gian ươm giống chỉ mất 2-3 tháng, trồng cây ra đất 6 tháng sẽ cho sản phẩm thu hoạch mỗi ngày và có thể thu hoạch 6-8 năm, thậm chí có thể đến 10-15-20 năm nếu chăm sóc đúng kỹ thuật, đầy đủ dinh dưỡng hữu cơ và vi sinh.

[2]. Đất trồng Măng tây là các loại đất tơi xốp, giàu dinh dưỡng hữu cơ và vi sinh; đất có thành phần cơ giới nhẹ; đất cồn, đất phù sa mới bồi ven sông; đất pha cát; đất nham thạch núi lửa, đất đỏ bazan; đất không có sét cứng hoặc sạn sỏi, đá ngầm, chất độc hoá học hay mỏ kim loại nặng, đất chưa trồng qua cây cao su, thuốc lá và khoai mì; quỹ đất bằng phẳng không triền dốc quá 10%, có thể sử dụng lâu dài 10-20-30 năm; khí hậu bình quân 25*C-33*C, không nóng quá 37*C-39*C, không lạnh dưới 10*C-12*C; đất & nước tưới sạch có pH = 6.5–7.5; tầng canh tác dày >50-100 cm, thế đất gò cao ráo, thoát nước tốt, không bị ngập úng, không bị phèn chua, nhiễm mặn hay sương muối; tầng đất sét cứng, sạn sỏi, đá ngầm và mực nước ngầm phải sâu >1 mét; nắng nhiều (6-8 giờ/ngày = #2.500 giờ/năm), mưa ít (<1.000 mm/năm); mùa nắng phải có đủ nước tưới sạch để giữ đều thường xuyên độ ẩm 50%-60% trong chân đất trồng.

Do nước ta có 6 tháng mưa, đôi khi kéo dài nhiều ngày khiến đất trồng dễ bị ngậm nước bão hòa và ngập úng, người trồng cần phải cải tạo tầng canh tác tơi xốp dày 20-30cm, lên liếp đất trồng cao 20-30cm, đáy liếp (cũng là đáy của 80% bộ rễ hút dinh dưỡng của cây Măng tây) phải cao hơn tầng sét và mực nước ngầm ít nhất 30-50cm; rãnh thoát nước sâu 20-30cm; quanh rẫy phải đào mương thoát nước rộng 1-2 mét, sâu 1-2 mét để phòng mưa to, triều cường gây ngập úng bất ngờ, đồng thời kết hợp trồng cây có giá trị kinh tế để che chắn giông gió.

[3]. Vốn đầu tư cho mỗi công/sào = 1.000m2 đất trồng cây Măng tây cần chuẩn bị # 10-20-30.000.000 đồng (#100.000.000 - 200.000.000 - 300.000.000 đồng/hecta) để chi dần trong 6-9 tháng đầu tiên. Sau đó chỉ cần sử dụng nguồn tiền thu được hàng ngày từ sản phẩm rau Măng tây để thu hồi vốn, lãi và tiếp tục chi ra một phần 30-40-50% để tái đầu tư sản xuất cho đến hết chu kỳ khai thác cây và thu hoạch Măng kéo dài liên tục 6-8 năm đến 10-15-20 năm về sau.

[4]. Để có điều kiện chăm sóc cây thật tốt, mỗi nông hộ làm kinh tế gia đình chỉ nên trồng 1.000-2.000 m2 đến 1-2 ha cây Măng tây (thu hoạch #0-5-10-15 kg măng tươi/ngày/1.000 m2 x bình quân 30.000 đ/kg = #000.000-150.000-300.000-450.000 đ/ngày/1.000 m2). Mỗi năm có 200-240 ngày thu hoạch Măng và 125-165 ngày phải ngưng thu hoạch để dưỡng cây mẹ trẻ thay thế cây mẹ già tàn úa hết khả năng cung cấp Măng. Các hợp tác xã, tổ sản xuất, mỗi nông hộ vài công/sào đất có thể trồng Măng tây thành từng khu vực rộng 1-5-10 hoặc vài chục hecta,… để tiện việc thu mua sản phẩm, mở kho lạnh, xí nghiệp chế biến, tiết kiệm chi phí vận chuyển, tăng thêm lợi nhuận.

[5]. Một lao động khoẻ mạnh có thể chăm sóc tốt #1.000-2.000 m2 đất trồng cây Măng tây. Thông thường, mỗi hecta đất trồng Măng tây cần 4-5 lao động có kinh nghiệm trồng rẫy rau màu, có sức khoẻ tốt và siêng năng như công nhân chuyên nghiệp để chăm sóc cây (nên chia thành từng lô #2.000 m2 để tiện việc quản lý và chăm sóc). Từ năm thứ 2-3, khi cây cho thu hoạch ổn định, cần tuyển lao động thời vụ để thu hoạch, chế biến, đóng gói, bảo quản sản phẩm, v.v…

[6]. CÔNG TY TNHH XNK MĂNG TÂY XANH [ASPIMEX] (Website: www.mangtayxanh.vn / Tel: 0984.617.637 - 0902.849.919 - 0938.849.919 - 0972.541.919) và CÔNG TY VIỆT HOA MỸ (Website: www.viethoamy.com / Tel: 0908.595.162 - 0988.549.919) sẵn sàng tư vấn kỹ thuật trồng cây, cung cấp hạt giống F1 của Mỹ đã ủ nảy mầm sẵn và thu mua sản phẩm Măng tây theo giá thị trường.

LỜI MỞ ĐẦU

TRỒNG CÂY MĂNG TÂY DỄ HAY KHÓ ?

Tháng 10-2008, anh nông dân Huỳnh Văn Thanh (0979.118.604) ở xã Trung Lập Hạ, huyện Củ Chi TPHCM; tháng 11-2009, anh nông dân Hồ Khánh Hải (0913.152.454) ở thành phố Bạc Liêu; anh nông dân Nguyễn Văn Thọ (0918.446.700) ở xã Lộc Hưng, huyện Lộc Ninh, tỉnh Bình Phước; và mới đây, vào năm 2011, anh Nguyễn Trương Anh Tiến (0973.499.111 - 0933.707.717) ở TP. Phan Rang - Tháp Chàm xác nhận với khách tham quan rẫy trồng cây Măng tây của mình: Mỗi công/sào (1.000 m2) đất trồng cây Măng tây của các anh, chị đang cho thu hoạch từ 5-15 kg rau Măng tây xanh mỗi ngày (bình quân 10 kg/ngày/1.000 m2). Người mua đến tận vườn thu mua Măng tươi non giòn rụm với giá 50.000 - 70.000 đồng/kg (loại 1) và 25.000 - 35.000 đồng/kg (loại 2) đem về làm thực phẩm phục vụ đám tiệc và phân phối cho các nhà hàng, khách sạn, các chợ trung tâm ở TPHCM, kể cả Hà Nội và các tỉnh thành phố lớn. Tính ra, mỗi ngày hái rau Măng tây các anh đều có thể thu hoạch được # 250.000 - 500.000 đ/ngày/1.000 m2 đất trồng cây Măng tây.

Các bà nội trợ chắc không ai ngạc nhiên khi chúng tôi nêu giá bán sản phẩm rau Măng tây nhập khẩu từ nước ngoài (Thái Lan, Úc, Đài Loan…) ở các siêu thị lớn tại TP. Hồ Chí Minh mà các khách hàng và các nhà hàng, khách sạn vẫn mua vào hàng ngày để phục vụ thực khách của mình: 150.000 - 180.000 đồng/kg (giá thị trường TPHCM, 10-2010).

Trước đó, từ giữa năm 2008, Thông tấn xã Việt Nam và các báo trong nước đã đồng loạt đưa tin từ Hội nghị sơ kết mô hình trồng cây Măng tây của Trung tâm Khuyến nông - Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn TPHCM: “Từ năm 2005, một số hộ nông dân ở các xã Phước Vĩnh An, Trung Lập Hạ, Nhuận Đức (huyện Củ Chi TPHCM) trồng thử nghiệm 4 hecta cây Măng tây, đến nay đã mang lại hiệu quả kinh tế khá cao: Trồng cây Măng tây xanh cho thu nhập bình quân 300.000.000 đồng - 400.000.000 đồng/ha/năm. TPHCM đang phấn đấu để đến 2015 có thể trồng được 50-100 ha Măng tây xanh”.

Thế nhưng, việc trồng cây Măng tây ở nước ta dễ hay khó ?

Thực tế cho thấy, bên cạnh các hộ nông dân thành công như đã nêu trên cũng có không ít người đã bị thất bại khi trồng giống cây Măng tây (khác Măng ta) khó tính này. Là những người đã đi nghiên cứu, tìm hiểu học tập kỹ thuật trồng và chăm sóc cây Măng tây ở nước ngoài, đồng thời theo dõi việc phát triển các vườn/rẫy trồng cây Măng tây ở phía Nam nước ta trong thời gian qua, chúng tôi nhận thấy:

- Vốn “đỏng đảnh” như nàng tiểu thơ đài các “khó chịu” và “nhỏng nhẽo” như đứa con nít “trái tính trái nết” (trồng Măng tây thực chất là trồng bộ rễ, nên Măng “tây” không thể đơn giản chăm sóc theo kiểu “ta” được), cây Măng tây rất khó trồng với những ai không chuyên tâm chí thú việc nhà nông, chiều nào cũng rủ nhau đi nhậu, không thích nghi được với cường độ lao động cao ngày nào cũng phải ra rẫy để chăm sóc cây đúng giờ, đúng việc như công nhân công nghiệp phải tuân thủ kỷ luật công tác nghiêm ngặt trong khi làm việc;

- Nhưng, cây Măng tây cũng rất dễ trồng đối với bà con nông dân đã từng chịu thương chịu khó sinh sống với nghề trồng rẫy rau màu (hàng bông), phải thật sự “yêu quý" cây Măng tây như yêu quý chính vợ con và bản thân mình, biết chịu thương chịu khó tìm hiểu thấu đáo cấu tạo sinh học thực vật và kỹ thuật trồng cây Măng tây, đồng thời biết vận dụng kinh nghiệm truyền thống về trồng trọt và điều kiện thổ nhưỡng, thời tiết riêng có lâu đời của từng vùng đất trước khi quyết định đầu tư thì vẫn có thể thành công mỹ mãn và sẽ vượt lên thoát nghèo (từ 20 năm nay, ở Thái Lan ai trồng Măng tây cũng giàu lên).

Ở nước ta, người trồng cây Măng tây chỉ cần bắt đầu với mức giá sàn bằng giá rau muống 25.000 - 30.000 đồng/kg, với sản lượng 15-20 tấn/ha/năm là đã có thu nhập cao khoảng 500-600.000.000 đ/ha/năm, không nên thụ động trông chờ vào thị trường mua bán với giá tăng cao, mà nên chủ động áp dụng khoa học kỹ thuật, thâm canh tăng năng suất, chỉ cần tăng thêm 5-10 tấn/ha/năm là đã có thể tăng thêm thu nhập 100-200.000.000 đ/ha/năm rồi. Một ngày nào đó khi cây Măng tây có thị trường ổn định, việc sản xuất phát triển mạnh mẽ, rau Măng tây có giá bán hợp lý 50-60.000 đ/kg, mọi người từ công nhân đến lao động bình dân ai cũng có điều kiện ăn rau Măng tây như ăn rau muống, cải xà lách,… thì khi đó người trồng sẽ ăn no ngủ yên với kết quả trồng được bao nhiêu hecta bán hết bấy nhiêu hecta, còn hơn cứ mong bán giá cao mà không bán được sản phẩm phải đổ bỏ cho gia súc ăn !

Với những người muốn trồng cây Măng tây, tác giả xin chân thành chia xẻ:

(1) Nếu không thật sự tâm huyết với cây Măng tây mà chỉ làm theo phong trào thì không nên trồng !

(2) Nếu không xem việc trồng Măng tây là nguồn thu nhập chính của mình mà chỉ xem là nghề tay trái thì không nên trồng !

(3) Nếu không thật sự <thương yêu, quý trọng> cây Măng tây như thương yêu, quý trọng vợ/chồng chung chăn chung gối trong nhà thì không nên trồng !

(4) Nếu không thể trực tiếp chăm sóc cây Măng tây được như chăm sóc đứa con mọn yêu quý của mình khi “trái gió trở trời" thì không nên trồng !

(5) Nếu không chủ động nguồn vốn của mình mà chỉ trông chờ ỷ lại đồng vốn tài trợ hoặc vay mượn thì không nên trồng !

[CHƯƠNG 1]

GIỚI THIỆU CÂY MĂNG TÂY (ASPARAGUS)

Cây Măng tây (Asparagus), có tên khoa học là Asparagus Officinalis L., thuộc họ Măng tây Asparagaceae, là một loại Rau “Trường Sinh Bất Lão” sống thọ >2.500 tuổi ra đời từ những năm 500 trước công nguyên, có nguồn gốc ở bờ biển phía tây Châu Âu (từ miền bắc Tây Ban Nha tới bắc Ai-len, Anh, và tây bắc Đức) nên chúng ta quen gọi là Măng tây để phân biệt với Măng ta (Măng tre, Măng le,…), là một loại cây trồng lâu năm (cây Măng tây sống thọ > 30 năm) nhằm mục đích thu hoạch chồi non (rau Măng tây) làm rau xanh, thực phẩm dinh dưỡng cao cấp, đã được du nhập vào nước ta từ thời Pháp thuộc theo chân những gia đình quan chức người Pháp.

Từ thập niên 1970 đến nay, nhiều vùng trong nước đã trồng được cây Măng tây để lấy rau tươi như Đông Anh (Hà Nội), Kiến An (Hải Phòng), Đà Lạt, Đơn Dương, Đức Trọng, Bảo Lộc (Lâm Đồng), Bà Điểm (Hốc Môn),… nhưng ngày đó diện tích trồng rất ít và do chiến tranh, không có thị trường tiêu thụ nên cây không có điều kiện để phát triển. Từ năm 2005, nhiều vùng như Củ Chi (TPHCM); Đức Hoà (Long An); Long Thành (Đồng Nai); Sông Xoài, Châu Pha, Suối Rao, Bưng Riềng (BRVT); Hàm Thuận Nam, Hàm Thuận Bắc (Bình Thuận); Chơn Thành, Bình Long, Lộc Ninh, Đồng Xoài, Đồng Phú, Bù Đăng, Bù Đốp (Bình Phước); Châu Thành (Tây Ninh); Hiệp Thành, Vĩnh Trạch Đông, Vĩnh Hậu (Bạc Liêu); Sóc Trăng; Vĩnh Long; Chợ Lách (Bến Tre); Đăk Nông; Đăk Lăk; Gia Lai; Phú Thọ; Thái Bình; Thanh Hoá; Nghệ An; Hà Tĩnh; Quảng Ninh;... đã trồng được cây Măng tây để lấy rau xanh tiêu dùng trong nước, hướng tới xuất khẩu.

Ở nước ngoài, Măng tây là một loại rau thực phẩm giàu dinh dưỡng được mọi người dùng phổ biến như rau xanh trong bữa ăn hàng ngày nhiều như người Việt Nam mình ăn rau Muống. Họ còn đông lạnh và đóng hộp dự trữ cho mùa đông và xuất khẩu khắp nơi trên thế giới. Nhưng do các quốc gia phương Tây ở vùng khí hậu ôn đới lạnh lẽo chỉ thu hoạch được rau Măng tây trong 3 tháng mùa Xuân (3 tháng hè phải dưỡng cây mẹ lấy lá quang hợp với nắng cung cấp dinh dưỡng cho bộ rễ tích trữ, 6 tháng mùa thu và mùa đông cây úa vàng chết sinh lý, ngủ đông không phát triển và không cho Măng) nên nhu cầu nhập khẩu rau Măng tây của thế giới rất lớn (hàng triệu tấn/năm), đến nay cũng còn tăng cao từng năm, chủ yếu là thị trường Hoa Kỳ, Châu Âu, Nhật Bản,...

Về diện tích trồng, tính đến năm 2007 các nước Châu Á như Trung Quốc đã trồng 90.000 ha cây Măng tây sản lượng >1.000.000 tấn/năm, Nhật Bản trồng 7.000 ha, Thái Lan và Đài Loan mỗi nước trồng 1.500 ha, Philippine trồng 1.200 ha,... Ở Châu Âu, Tây Ban Nha đã trồng được 17.000 ha, CHLB Đức trồng 15.000 ha, Pháp trồng 11.000 ha, Italia (Ý) và Greece (Hy Lạp) mỗi nước trồng 6.000 ha,... Ở Châu Mỹ, Hoa Kỳ đã trồng được 35.000 ha, Peru trồng 20.000 ha, Mexico trồng 15.000 ha, Chile trồng 4.000 ha, Argentina trồng 2.000 ha, Canada trồng 1.500 ha,... Ở Châu Úc, Australia trồng 4.500 ha, New Zealand trồng 2.200 ha,... Ở Châu Phi, Nam Phi cũng trồng được 2.500 ha…

Để tiếp tục duy trì, phát triển thêm sản lượng Măng đang cung cấp cho thị trường thế giới, hiện nay tại 65-70 quốc gia có trồng cây Măng tây vẫn đang tiếp tục mở rộng thêm diện tích trồng cây trên đất mới mỗi năm để luân phiên trẻ hóa, thay thế dần từng phần các diện tích đất đã trồng cây Măng tây từ 8-15 năm trước đến nay phải bỏ đi.

Ở nước ta, bước vào thời kỳ hội nhập kinh tế hiện nay, các nhà hàng, khách sạn và cộng đồng xã hội đã biết đến giá trị dinh dưỡng cao cấp và tác dụng phòng, chữa bệnh đặc biệt kỳ diệu của Măng tây nên nhu cầu tiêu thụ rau Măng tây càng ngày càng tăng cao.

Năm 1988, có một Việt kiều mang 0,5 kg hạt giống Măng tây “Mary Washington” về trồng ở Ðà Lạt, nhưng khi cây vừa được 2-3 tháng tuổi, người trồng đã cắt những cành lá kim xinh xinh làm kiểng đem bán kèm với hoa hồng và các loại hoa cắt cành để lấy tiền, khiến dự án lúc đó bị thất bại. Đầu thập niên 1990, Công ty Rau quả TPHCM đã trồng thành công Măng tây tại Đơn Dương, Đức Trọng và đã xuất khẩu sang Đức.

Mười lăm năm sau, năm 2005 cây Măng tây được Trung tâm Khuyến nông TPHCM đưa về trồng thí điểm 4 ha tại các xã Phước Vĩnh An, Trung Lập Hạ và Nhuận Đức, kết quả cho thấy cây vẫn sinh trưởng được trên vùng đất phù sa cổ nghèo dinh dưỡng ở Củ Chi, bước đầu chuyển đổi cây trồng mang lại hiệu quả kinh tế khả quan, từ đó đã phát triển sản xuất rộng ra ở nhiều tỉnh, mở ra thị trường tiêu thụ rộng rãi trong cả nước.

Với số vốn đầu tư chi dần trong 6 tháng đầu tiên khoảng 100-200-300.000.000 đồng/hecta (tuỳ chất lượng đất phải cải tạo và cách đầu tư), người trồng Măng tây ở nước ta có thể thu hoạch năng suất ổn định # 0-50-100-150 kg Măng tây tươi/ngày/ha x bình quân 30.000 đồng/kg = #3.000.000 đ/ngày/ha x # 200 ngàythuhoạch/năm = doanh thu # 600.000.000 đ/năm/ha. Sau khi trừ chi phí sản xuất, người trồng cũng còn thu nhập được > 250.000.000 - 300.000.000 đồng/năm/ha.

GIÁ THU MUA SẢN PHẨM RAU MĂNG TÂY TẠI TPHCM (2012) :

Loại 1: Đường kính thân măng >9 - 15 mm, dài 25cm: 70-75.000 đ/kg

Loại 2: Đường kính thân măng >6 - <9 mm, dài 25cm: 45-50.000 đ/kg

Loại 3: Đường kính thân măng >3 - <6 mm, dài 25cm: 20-25.000 đ/kg

[CHƯƠNG 02]

ĐẶC ĐIỂM SINH TRƯỞNG - HÀM LƯỢNG DINH DƯỠNG & CÁC DƯỢC TÍNH ĐẶC BIỆT CỦA RAU MĂNG TÂY

a. Đặc điểm sinh trưởng & phát triển của cây Măng tây:

Cây Măng tây có tuổi thọ #30 năm, trồng thích hợp ở vùng khí hậu nhiệt đới nhiệt độ trung bình 25⁰C-33⁰C (cây có năng suất cao nhất ở nhiệt độ bình quân #30⁰C), thuộc lớp thực vật một lá mầm, dạng bụi, thân thảo, lá kim, chịu hạn rất tốt, khi trưởng thành cây sẽ bung tàn cành lá rộng 1 mét, cao tới 1,5-1,8 mét. Bộ rễ chùm cây Măng tây 4-5 năm tuổi có #150-200 cọng rễ trải rộng 50-70 cm, có hình dáng trông như cái nôm cá với 80% là rễ hút dinh dưỡng ăn sâu #0,30-0,60 mét và 20% là rễ hút nước có thể cắm sâu đến 2-3 mét dưới chân đất trồng. Cây Măng tây có hoa đơn tính màu lục nhạt, trái khi chín màu đỏ có 4-6 hạt màu đen. Một cân Anh (1 pound) hạt giống Măng tây = 453,6 gr có #22.000-25.000 hạt, tỉ lệ nảy mầm đời F1 >90% - đời F2 >70% đạt #18.000-22.000 cây con, đủ để trồng được 1 hecta.

Người trồng có thể tận dụng trái chín đỏ của cây nữ đời F1, F2,… để lấy hạt làm giống truyền đời cây sau F2, F3, F4,… trồng cây để cắt lá Măng làm kiểng bán kèm hoa cắt cành (cây Măng đời F2 vẫn cho Măng nhưng đường kính thân Măng nhỏ hơn, năng suất ít hơn đời F1 #20-25%; Măng đời F3 sẽ nhỏ cọng, năng suất ít hơn đời F2 #20-25%, v.v…). Sau hơn 30 năm trồng cây Măng tây lấy lá làm kiểng bằng cách lấy hạt đời cây trước làm giống truyền đời cây sau, đường kính thân cây Măng ở huyện Chợ Gạo tỉnh Tiền Giang hiện rất nhỏ chỉ còn bằng ống hút 2-4 mm, không thể thu hoạch được Măng có giá trị thương phẩm.

Nhờ được các nhà khoa học kỹ thuật tuyển chọn rất kỹ ngay từ khâu sản xuất giống, trên đất trồng cây Măng tây bao giờ cũng có #80-90% số cây là cây nam chủ yếu cung cấp Măng và 10-20% số cây là cây nữ vừa cung cấp Măng (to hơn nhưng ít hơn cây nam), vừa cung cấp hoa và trái lấy hạt. Các cây nam trông khoẻ mạnh hơn, thông thường cho sản lượng Măng thu hoạch nhiều hơn cây nữ #20-25%.

Cây Măng tây ươm giống 2-3 tháng, trồng ra đất 4-6 tháng bắt đầu cho Măng tơ, thu hoạch liên tục mỗi ngày, có thể cho thu hoạch kéo dài 6-8 năm, thậm chí 10-15-20 năm (nhà ông Nhẫn (068.3875.868) xã Phước Hải, TP. Phan Rang-Tháp Chàm có một cây Măng tây từ 1985 đến nay đã #30 năm tuổi hiện vẫn còn sống và cho Măng).

Sản phẩm của cây Măng tây là các chồi Măng non có tên thương mại là rau Măng tây xanh. Rau Măng tây xanh là nơi tập trung nhiều chất dinh dưỡng nhất của cây Măng tây. Trước khi nhú khỏi mặt đất, các chồi non Măng tây khởi đầu có thân màu trắng (Măng tây trắng), khi nhô cao khỏi mặt đất, sau khi tiếp xúc với ánh nắng trực tiếp chiếu xạ chúng phát triển nhiều diệp lục tố làm cho thân Măng chuyển hoá thành màu xanh (Măng tây xanh).

Sản lượng Măng tây thu hoạch sẽ tăng dần từ 20-25-30 tấn/ha/năm từ năm thứ 2 đến thứ 4 lên 35-40-45 tấn/ha/năm từ năm thứ 5 đến thứ 10... Tuỳ theo đất trồng và cách chăm sóc, từ năm thứ 10 hoặc 15 trở đi, khi năng suất và chất lượng Măng đã giảm (thân măng nhỏ dưới <8 mm) thì cần phá bỏ cây cũ đi để trồng lại cây mới sau khi đất đã luân canh cải tạo bằng 1-2 vụ cây trồng khác như các loại cây họ đậu…

b. Giá trị dinh dưỡng trong 100 gr rau Măng tây:

Rau Măng tây là một loại rau cao cấp có hàm lượng dinh dưỡng rất cao, có thể ăn tươi như rau sống, hoặc hấp/luộc/trụn sơ 2-4 phút với nước sôi + một ít muối + 1 ít giấm (để vẫn giữ được độ dòn và màu xanh), tẩm bơ/sữa tươi/rượu mùi, rồi hấp/luộc/chiên/xào/nấu/nướng với dầu hào/dầu mè/dầu olive và các loại tôm, cua, thịt, cá; làm lẩu, nấu canh, làm gỏi, dưa chua, kim chi, làm nhân bánh, yaourt, nước ép, xay sinh tố với bơ đậu phọng + sữa,… đều rất ngon và rất bổ dưỡng.

Các nhà khoa học Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ (USDA) đã phân tích được trong 100gr rau Măng tây xanh có: Energy: 20kcal (1%) – Đường Carbohydrates: 3,88gr (4%) – Sugar (đường): 1,88gr – Protein: 2,20gr (2,5%) – Fat (Chất béo thực vật): 0,12gr (0,5%) – Cholesterol: 0gr (0%) @ Dietary Fiber (chất xơ): 2,10gr (5,5%) @ Chất khoáng: Calcium: 24mg (2%) – Magnesium: 14mg (1%) – Manganese: 0,158mg (7%) – Selenium: 2.3mcg (4%) – Copper: 0.189mg (21%) – Iron: 2,14 mg (14%) – Zinc: 0,54gr (5%) – Phosphorus: 52mg (7%) – Potassium: 20,2 mg (4%) @ Chất điện giải (Electrolytes): Potassium: 20,2mg (4%) – Sodium 2mg <1% – Chất tro: 0,6 % @ Vitamines: Thiamine (Vitamin B1): 0,143 mg (12%) – Riboflavin (Vitamine B2): 0,141 mg (11%) – Niacin (Vitamine B3): 0,978 mg (7%) – Pantothenic Acid (Vitamine B5): 0,274 mg (5%) – Pyridoxine (Vitamine B6): 0,091 mg (7%) – Folate (Vitamine B9): 52 μg (13%) – Vitamin K: 41,6 µg (35%) – Vitamine A: 756 IU (25%) – Vitamine C: 5,60 mg (9%) – Vitamin E: 1.13 mg (7.5%) @ Phyto-nutrients: Lutein-Zeaxanthin: 710 µg – Carotene-ß: 449 µg – Carotene-α: 9 µg;…

c. Các dược tính đặc biệt kỳ diệu của cây rau Măng tây:

Cây Măng tây rất giàu dược tính: Từ cây Măng tây, các nhà khoa học đã chiết xuất được 141 hợp chất hoá học quý hiếm, trong đó có 31 hợp chất hoá học trực tiếp có tác dụng phòng chống và điều trị bệnh ung thư (http://sun.ars-grin.gov:8080/npgspub/xsql/duke/plantdisp.xsql ?taxon=137). Từ >2.000 năm trước, người Hy Lạp, người Ai Cập và La Mã cổ đại đã biết sử dụng Măng tây làm thuốc lợi tiểu, trị táo bón, chống lão hóa da, phòng ngừa bệnh tim mạch, suy gan, thận, tăng cường sức khoẻ tình dục. Vua Louis XIV của Pháp đã từng đem Măng tây về trồng trong cung điện nhà vua để phục vụ cho mình và giới quý tộc. Từ rễ cây Măng tây, người Pháp đã bào chế ra Descinq Raciness làm thuốc lợi tiểu, người Đức có Kommission E trị nhiễm trùng đường tiểu, sạn thận, người Ấn Độ có Shatawari làm thuốc tăng cường sinh lực, kích thích tình dục,…

Cây Măng tây rất giàu dinh dưỡng: Măng tây chứa nhiều chất xơ rất cần thiết cho hệ tiêu hóa và phòng trị rất tốt các chứng táo bón, chất Asparagine giúp lợi tiểu, phòng trị các bệnh ung thư, tiểu đường, suy gan và đau bàng quang. Măng tây còn là nguồn cung cấp chất đạm Homocystein giúp người lao động trí óc giảm stress, tăng cường sinh lực và sức dẻo dai khi làm việc, chống béo phì và chống lão hóa da, ổn định kinh nguyệt, làm giàu sữa mẹ, giúp điều trị bệnh goutte và bệnh tim mạch, làm giảm cholesterol; có lượng Magnesium và Potassium cao giúp ổn định huyết áp, phòng ngừa xơ vữa mạch vành và bệnh đột quỵ tim mạch rất hữu hiệu. Măng tây còn có Beta-Carotene giúp ngăn ngừa bệnh đục thủy tinh thể. Và đặc biệt hơn, Măng tây còn có khả năng giúp tăng cường rất tốt sức khoẻ tình dục vợ chồng (thiên nhiên đã chủ ý tạo hình “ngọn giáo khoẻ mạnh” cho chồi non rau Măng tây xanh). Ngoài ra, Măng tây còn có dược chất Synthetase chứa nhiều tinh thể Nitơ rất cần thiết cho sự xây dựng và phân chia tế bào, giúp hạn chế các khuyết tật khi cấu tạo tế bào máu và hệ thần kinh ở thai nhi. Theo Viện Ung Thư Quốc Gia Hoa Kỳ (US National Cancer Institute), Măng tây cũng có nhiều Folate và Glutathione là chất chống ung thư và chống lão hóa rất hữu hiệu.

CÁC LOẠI DƯỢC PHẨM, MỸ PHẨM, THỰC PHẨM CHẾ BIẾN TỪ MTX

[CHƯƠNG 03]

CÁCH ƯƠM GIỐNG CÂY MĂNG TÂY

Thế giới có hàng trăm loại giống cây Măng tây khác nhau, nhưng tập trung chỉ có 3 nhóm chính là: Măng tây xanh, Măng tây trắng, và Măng tây tím.

Ngày xưa, các giống cây Măng tây chỉ trồng thích hợp ở các vùng cao # 600 - 900 mét so với mặt biển, khí hậu trung bình 15⁰C - 20⁰C. Ngày nay, nhờ áp dụng tiến bộ kỹ thuật trong công nghệ sinh học và lai tạo giống, các nước tiên tiến đã tạo ra được những giống cây Măng tây có thể sinh trưởng và phát triển rất tốt trong vùng khí hậu nhiệt đới có nhiệt độ trung bình cao 25⁰C - 33⁰C như ở nước ta.

Thật ra, cây Măng tây có sức sống rất mãnh liệt, có thể thích nghi với các loại đất có thành phần cơ giới nhẹ (đất càng tơi xốp, càng giàu dinh dưỡng thì năng suất, chất lượng Măng càng cao) và nhiều vùng khí hậu khác nhau nếu có đầy đủ dinh dưỡng, nước sạch (pH = 6,5-7) tưới trong mùa nắng đủ để giữ đều độ ẩm trong chân đất trồng # 50-60%, có mưa ít (<1.000 mm/năm), nắng nhiều (>6-8 giờ/ngày) để quang hợp thật tốt tạo ra năng lượng hữu cơ tổng hợp dinh dưỡng cho cây.

Ở Hoa Kỳ hiện nay cây Măng tây vẫn sống bình thường trong thời tiết băng giá khắc nghiệt -40⁰F = âm -5⁰C ở vùng Minnesota và trong thời tiết nắng nóng khắc nghiệt +115⁰F = +45⁰C ở vùng Imperial Valley (Southern California), nhưng cây không thể cung cấp Măng.

a. Các loại hạt giống Măng tây:

Thị trường mua bán hiện nay thường thấy có 3 dạng hạt giống:

+ Hạt giống lai đầu dòng F1 (hạt to, tỉ lệ nảy mầm >90%): Năng suất và chất lượng Măng rất cao (cao hơn giống F2 #20-25 %), kháng nấm bệnh rất cao, dễ trồng, dễ thu hoạch, được sản xuất và tiêu thụ tại châu Âu và Hoa Kỳ, giá bán rất đắt, có khi họ bán từng gói nhỏ đếm từng hạt tính tiền chứ không cân ký (#500-1.500 USD/hecta).

+ Hạt giống lai dòng F2 (hạt nhỏ hơn, tỉ lệ nảy mầm #70%): Năng suất và chất lượng cao (kém hơn giống F1 #20-25 %), kháng nấm bệnh cao, dễ trồng và dễ thu hoạch, thường được lai tạo theo điều kiện thổ nhưỡng và khí hậu của các quốc gia mua giống trồng cây, giá cả dễ chịu hơn (khoảng >50%) so với giá các loại hạt giống dòng F1.

+ Hạt giống lai tạp (dòng F3, F4,…, Fn): Người trồng hái trái chín đỏ của các dòng cây sau đời F2, F3,… làm hạt giống truyền đời trồng cây Măng F3, F4,…, Fn có đường kính gốc cây Măng nhỏ 3-4 mm để cắt lá làm kiểng bán kèm hoa cắt cành, thu nhập cũng khá cao (lá Măng làm kiểng bán tại chợ hoa Hồ Thị Kỷ TPHCM 2009: 20.000-25.000 đ/kg tuỳ buổi chợ). Loại hạt giống lai tạp sau đời F2, F3 này đem trồng vẫn thu hoạch được sản phẩm Măng tây, nhưng đường kính thân Măng sẽ rất nhỏ (khoảng 3-5 mm), giá trị thương phẩm rất ít, không kinh tế.

Để tránh nhầm lẫn với hạt giống lai tạp dùng trồng cây Măng lấy lá làm kiểng (còn gọi là cây Dương, cây Liễu,…) có thể gây thiệt hại kinh tế, người trồng cần thận trọng trước khi quyết định mua hạt giống nếu không có căn cứ xác nhận xuất xứ nguồn giống rõ ràng, minh bạch.

Cây Măng tây nhập khẩu vào Việt Nam những năm gần đây có nguồn giống F1 đầu dòng và F2 lai tạo từ dòng F1, phổ biến thấy có các thương hiệu sau: Mary Washington, UC-157, Grande, Atlas, Jersey, Apollo,... Ngoài ra còn có rất nhiều nguồn giống khác là hàng xách tay từ thân nhân ở nước ngoài, không rõ xuất xứ và đời giống... Giống cây Măng tây trồng ở Củ Chi trước đây là giống UC-72 và UC-157 (dòng F2) sản xuất từ nhiều nguồn gốc khác nhau. Quá trình trồng thử nghiệm vài năm qua ở nước ta cho thấy cây Măng tây có thể sinh trưởng, phát triển và cho năng suất, chất lượng Măng khá cao: Năm thứ 1 đạt 5-7 tấn/ha; Năm thứ 2 đạt 15-20 tấn/ha; năm thứ 3 đạt 20-25 tấn/ha; tùy theo chế độ dinh dưỡng và kỹ thuật chăm sóc của người trồng.

+ Rễ giống (Crown): Ở các quốc gia vùng ôn đới (khí hậu lạnh) cây Măng tây phải mất ít nhất 2-3 năm trồng mới có thể thu hoạch được và việc thu hoạch chỉ kéo dài vỏn vẹn trong 3 tháng mùa xuân, nên các nước có loại Rễ giống lấy từ cây Măng tây >1-2 năm tuổi chỉ cần trồng ra đất 4-6 tháng là có Măng thu hoạch, rất tiện cho những người muốn trồng vài chục gốc để lấy Măng trong vườn rau gia đình. Ở nước ta cây giống Măng tây ươm từ hạt giống đem ra đất trồng 4-6 tháng là có Măng nên không có nhu cầu mua bán Rễ giống rất đắt tiền.

b. Sản xuất cây giống Măng tây:

Mỗi hecta đất trồng cây Măng tây cần chuẩn bị vườn ươm hoặc một góc đất sản xuất diện tích # 300-400m2 nơi có thế đất cao ráo (cần có rào lưới ngăn gia súc và rãnh nước bao quanh để ngăn kiến xâm hại).

Ươm giống trong mùa mưa phải có nhà lưới nilon mắc nhuyễn màu trắng hoặc xanh lá cây để tránh mưa lớn, lấy được 100% nắng 6-8 giờ/ngày và ngăn được côn trùng, sâu bệnh gây hại cây con vốn có thân nhỏ như cọng cỏ non mềm yếu ớt.

Để trồng 1 ha Măng tây, cần chuẩn bị lượng hạt giống 1 pound = 0,4536 kg (#0,5 kg) có #22.000 - 26.000 hạt, với tỉ lệ nảy mầm >90% (đời F1) đạt #22.000 cây con và #70% (đời F2) đạt #18.000 cây con (hàng cách hàng 120-150 cm x cây cách cây 45-50 cm, trồng hàng đơn mật độ 12-18.500 cây/ha, trồng hàng đôi mật độ 20-26.500 cây/ha).

Hạt giống Măng tây có thể nảy mầm ở nhiệt độ bình thường 25⁰C -30⁰C. Sau khi mầm đã thành cây con, rễ chính rất ngắn sẽ tự hủy để thay thế vào đó là một bộ rễ chùm >10-30-50 cọng rễ, sau 4-5 năm tuổi cây sẽ có >100-150 cọng rễ trải rộng 50-70 cm, khi hạn hán có thể cắm sâu 1-2-3 mét dưới đất để tìm dinh dưỡng và nước. Sau đó, trên các nốt sần quanh lưng bộ rễ ở gần mặt đất sẽ hình thành các thân mầm mới, đó chính là các chồi Măng non, lúc khởi đầu dưới mặt đất chúng cho ta sản phẩm Măng tây trắng, khi nhô lên khỏi mặt đất tiếp xúc với tia cực tím ánh nắng mặt trời chúng sẽ phát triển nhiều diệp lục tố và chuyển hoá thành sản phẩm Măng tây xanh.

@ Giá thể ươm giống cây Măng tây:

Vật liệu ươm giống cây Măng tây là đất sạch bán sẵn (Tribat, Dasa,…), hoặc tự phối trộn các loại vật liệu sau đây cho vào bầu ươm :

@ 1/3 đất cát pha 50/50 (pH = 6,5-7,5) + vôi, lân, vi sinh + chế phẩm kích thích phát triển rễ (NAA, GA3, Auxin,…) + chế phẩm khử nấm bệnh, côn trùng, mầm cỏ (Sincosin, Norshield, Padan, Onecide,…);

@ 1/3 phân xanh giúp làm tơi xốp và giữ ẩm giá thể ươm cây (vỏ đậu, trấu mục, vụn xơ dừa, vụn lục bình, rơm rạ, mùn cưa, tro trấu,…);

@ 1/3 phân trùn quế hoặc phân chuồng ủ hoai sàng nhuyễn có xử lý Trichoderma (phân bò, gà, dơi, cá, bánh dầu đậu phọng,…) hoặc phân hữu cơ tổng hợp bán sẵn ở các cửa hàng vật tư nông nghiệp + có bổ sung thêm phân trung, vi lượng.

@ Bầu ươm giống cây Măng tây:

Bầu ươm cây giống thông thường được làm bằng bao bì tự huỷ, bao nilon đen sản xuất từ nhựa tái sinh kích thước 10x16 cm hoặc bao PE trắng trong 9x18 cm đục lỗ thân và cắt chéo 2 góc đáy để thoát nước (sử dụng loại bao này để ươm giống cần phải tấn đất quanh vòng ngoài luống bầu ươm không để nắng chiếu xạ trực tiếp làm hại rễ con); tiết kiệm hơn thì có thể dùng khay/vĩ nhựa,... Để chống úng khi mưa dầm hoặc tưới quá tay, cần đục thêm 3-5 lỗ thoát nước ở đáy bao.

Nơi đặt bầu ươm giống có thể là nền xi măng hoặc nền đất có trải màng phủ hoặc một lớp cát hay hỗn hợp tro trấu + xơ dừa dày #15-20 cm để ngăn cỏ xâm hại bầu ươm giống, giảm chi phí chăm sóc, làm cỏ.

@ Cách ươm giống cây Măng tây:

Có nhiều cách ươm giống cây Măng tây: Ươm trực tiếp trên một góc đất sản xuất- ươm trung gia trong khay vĩ xốp hoặc nhựa; ươm trong bầu nilon, ly giấy,...

A. Ươm cây giống trực tiếp ra đất vườn ươm:

Để xây dựng một rẫy Măng tây có 80-90% là sản phẩm loại 1 với hiệu quả kinh tế cao, người trồng nên xây dựng một vườn ươm cây giống trực tiếp trên đất 6 tháng với lớp giá thể dày 30-40cm hoàn toàn tơi xốp và đầy đủ dinh dưỡng.

1. Trước hết, chọn hạt giống có nguồn gốc nhập khẩu xác nhận được, rồi tiến hành cân chia đều 1 kg = 1.000 grs hạt giống Măng tây ra thành:

a. 20 phần 50 grs = # 2.000-2.200 hạt = trồng được 1 sào Nam bộ = 1.000 m2;

b. hoặc 60 phần 16,5 grs = # 700-800 hạt = trồng được 1 sào Bắc bộ = 360 m2.

2. Đem số lượng hạt giống cần ủ (ví dụ: 1 sào Bắc bộ = 16,5 grs = # 750 hạt; hoặc 1 sào Nam bộ = 50 grs = # 2.000 hạt) ra phơi nắng buổi sáng khoảng 2 tiếng đồng hồ từ 9 đến 11 giờ để hạt giống đạt độ háo nước nhiều nhất và cho tỉ lệ nảy mầm cao nhất.

3. Cho hạt giống vào 1 cái rây bằng inox mắc nhuyễn # 0,5 mm để chà rửa thật sạch hạt giống (có thể chà rửa hạt giống trực tiếp dưới một vòi nước hoặc thay 3-5 lần nước sạch chứa và rửa trong 1 cái chậu/bát/tô lớn vừa đủ dùng).

4. Cho hạt giống đã rửa sạch vào một cái bát hoặc một cái hộp nhựa đường kính # 10cm (hộp nhựa thường dùng đựng cơm, cháo). Dùng 100% nước lạnh sạch (hoặc nước ấm như nước trà uống được # 30⁰C) để ngâm hạt giống từ 1-2 ngày cho đến khi thấy hạt giống ngậm nước trương nở to hơn bình thường, vỏ hạt đã mềm (đôi khi cũng có hạt đã nảy nanh mầm trắng) thì lấy hạt giống ra, vớt bỏ những hạt lép hoặc bị nấm mốc nổi trên mặt nước rồi đem hạt giống ra chà rửa nhiều lần cho thật sạch mùi chua, nước nhớt để chống nấm mốc làm thối hỏng hạt giống.

Trong thời gian ngâm hạt giống 1-2 ngày, cứ 1/2 ngày một lần phải tiến hành rửa hạt giống và thay nước mới, đây cũng là lúc để hạt giống có thời gian trao đổi dưỡng khí (thở) để kích thích tỉ lệ nảy mầm cao (hạt giống ngâm nước lâu cần phải có thời gian lấy ra khỏi nước để thở/hô hấp, không để mầm hạt bị “chết ngộp”).

5. Sau 1, hoặc 2 ngày ngâm hạt giống, lấy hạt giống ra chà rửa thật sạch rồi ngâm hạt giống # 30 phút vào dung dịch WEVIRO, hoặc WEHG, hoặc AUXIN, hoặc GA3, hoặc NAA, hoặc ATONIK, … pha tỉ lệ 30/70 với nước để kích thích tỉ lệ nảy mầm, rồi rửa sạch, cho hạt giống vào một cái khăn vải vuông dày ẩm 50% (bên trong có lót một lớp khăn lạnh thường dùng ở quán ăn, đã được xử lý khử trùng qua nước sôi để tránh rễ hạt giống bám dính vào khăn lông) hoặc cũng có thể thay thế bằng 5-10 lớp khăn giấy ẩm vuông 30cm, gói kín hạt giống lại, cho vào cái bát hoặc hộp nhựa sạch và khô ráo, đậy kín nắp hộp cho vào nơi tối (có thể úp/chụp hộp hạt giống bằng một miếng vải dày, màu tối hoặc một cái chậu nhựa để ngăn ánh sáng).

6. Thời gian ủ hạt giống thường kéo dài từ 3-4 ngày để hạt giống nảy mầm dần dần, nhớ mỗi ngày phải chọn lấy những hạt đã nảy mầm đem ra gieo (có thể gieo trực tiếp ra đất vườn ươm hoặc gieo qua trung gian vào khay/vĩ khoảng 15-20 ngày để lấy cây giống con cấy ra đất vườn ươm), những hạt còn lại tiếp tục chà rửa thật sạch, đồng thời giặt sạch 2 cái khăn ủ ẩm bằng nước sôi, để nguội rồi vắt ráo 50% nước để gói, ủ hạt giống cho ngày kế tiếp.

7. Chuẩn bị # 500-1.000 m² đất vườn ươm cây giống với lớp giá thể dày # 30 cm thật tơi xốp, nắm đất giá thể bóp chặt trong tay thả ra phải nát vụn như cám (thành phần lớp đất giá thể vườn ươm [dày/cao # 25-30 cm] cũng như luống đất trồng cây sau này [dày/cao # 50-60 cm] gồm có: 1/3 đất cát pha 50/50 + 1/3 phân xanh như vỏ đậu, trấu mục, bèo tây, lục bình, rơm rạ, mùn cưa, vụn cùi bắp, vụn xơ dừa (đã ngâm/xả nước 3-5 lần để xử lý chất chát Tanin và đã xử lý nấm bệnh bằng chế phẩm vi sinh), # 20% tro trấu đã rửa trôi chất mặn… + 1/3 phân trùn quế, phân chuồng ủ hoai như phân cút, phân dơi, phân cá, phân bò, phân heo, phân gà (chỉ dùng # 20% vì phân gà rất “nóng” và chứa nhiều kali sẽ làm xơ cứng cọng măng) đã xử lý qua các chế phẩm Trichoderma, Baccillus Subtilis, Aspergillus Niger, Weviro/Wehg, Active Cleaner,… (nhớ đề phòng phân đểu, phân dỏm, phân giả).

Lưu ý: Dưới đáy khu đất vườn ươm cần lót một lớp màng phủ nông nghiệp để ngăn cỏ dại cạnh tranh dinh dưỡng đồng thời tiết kiệm chi phí làm cỏ; trên nóc vườn ươm có mái che nghiêng [1 hoặc 2 mái] bằng lưới đen giảm 20-30% nắng; chung quanh vườn ươm có đào rãnh nước nhỏ và vây lưới mắc nhuyễn để ngăn sâu bọ, côn trùng xâm hại cây giống và đề phòng mưa to gió lớn tạt nước vào vườn ươm khiến đất dư ẩm làm thối hỏng rễ cây giống.

8. Hạt giống vừa nảy mầm hoặc cây giống con nếu đưa trực tiếp ra đất vườn ươm [cây cách cây 10-15cm] sẽ phát triển nhanh, to khoẻ, sau khi chăm sóc, tỉa thay 5 đời cây mẹ (mỗi đời cây mẹ kéo dài # 40-45 ngày) có đường kính thân tăng dần: [Đời 1] = cây có đường kính thân 1-2 mm] => [Đời 2] = 3-4 mm] => [Đời 3] = 5-6 mm] => [Đời 4] = 7-8 mm] => [Đời 5] = 9-10 mm], cung cấp đầy đủ dinh dưỡng, sau 6-7 tháng sẽ có vườn cây giống to khoẻ, đường kính thân đạt chuẩn # 9-10 mm.

Đem cây giống [có thể cắt bỏ cây để lấy rễ giống] đưa ra đất sản xuất đã được chuẩn bị sẵn [chân đất tơi xốp dày #30cm + luống đất tơi xốp cao #30cm = 50-60cm, cây cách cây 50cm, hàng cách hàng 1,20 - 1,50 mét], bón phân hữu cơ, vi sinh + 20% NPK có bổ sung phân hữu cơ sinh học AGROSTIM, Vua vi sinh và các chế phẩm Weviro + Trichoderma sau 2-3 tháng trồng sẽ cho vườn Măng năng suất cao với 70-80% sản phẩm là Măng loại 1.

9. Cây giống ươm trong bầu nilon sẽ phát triển chậm hơn, sau 6 tháng cây mẹ chỉ đạt # 5-6 mm đường kính, sẽ cho vườn Măng có năng suất kém hơn với # 70-80% là Măng loại 2, loại 3, chờ vườn cây phát triển tiếp để có nhiều Măng loại 1 sẽ mất nhiều thời gian hơn.

Việc ươm cây giống trong bầu nilon chỉ thích hợp cho người mua bán cây giống cần vận chuyển cây đi nơi này nơi kia, không có nhiều lợi ích cho người trồng trực tiếp.

B. Ươm cây giống trong bầu nilon:

[1]. Chuẩn bị bầu ươm giống: Bắt đầu ươm giống, chuẩn bị sẵn số lượng vĩ hoặc bầu ươm giống đủ dùng cho số lượng cây trồng (nhớ chọc thủng 3-5 lỗ đáy để tránh ứ đọng nước tưới hoặc nước mưa).

[2]. Ngâm hạt giống: Lấy đủ số lượng hạt giống cần dùng mỗi đợt gieo trồng (vd: 1.000-2.000m2) đem phơi nắng nhẹ 9-10 giờ sáng để hạt chín sinh lý, đạt độ nảy mầm cao nhất, sau đó rửa sạch đem ngâm nước bình thường 1 hoặc 2 ngày (có thể dùng nước 1/2 sôi 1/2 lạnh).

Để có tỉ lệ nảy mầm cao, hàng ngày nhớ quan sát loại bỏ những hạt bị úng thối, hạt lép nổi trên mặt nước, rồi cho hạt vào một cái rây lưới inox đưa vào nước rửa cho thật sạch mùi chua, nước nhớt, tạp chất, mầm mống nấm bệnh có thể còn bám trên lớp áo vỏ hạt.

[3]. Ủ hạt giống: Đến hết ngày thứ 1 hoặc thứ 2, khi quan sát thấy hạt giống đã ngậm đủ nước trương nở to hơn bình thường, vỏ hạt đã mềm thì ngưng không ngâm hạt nữa, lấy hạt ra rửa sạch rồi đem trải mỏng trên một cái khăn vải cotton sạch 30x30 cm đã tạo ẩm và vắt khô nước (chú ý giữ độ ẩm #30-50%, không để ướt quá dư ẩm làm thối hạt giống vốn đã ngậm đủ nước và không khô quá để thiếu ẩm làm ảnh hưởng tỉ lệ nảy mầm) rồi sau đó dùng 1 cái khăn sạch khác đã tạo ẩm nhẹ 30-50% phủ lên mặt lớp hạt giống rồi cuộn/gập cả 2 lớp khăn gói hạt giống lại cho vào một cái hộp (cơm) nhựa đậy nắp, hoặc 1 bao nilon đen cột kín miệng (có xâm vài lỗ thông hơi) đem để vào chỗ ấm mát, tránh chỗ có thể làm thay đổi nhiệt độ giữa ngày và đêm sẽ làm giảm tỉ lệ nảy mầm.

Sau 3-4 hay 5 ngày ủ ẩm 50% và giữ mát nhiệt độ ngày đêm bình thường 25-30⁰C, hạt giống Măng tây sẽ lần lượt nứt nanh mầm rễ con màu trắng (nhớ rửa hạt mỗi ngày bằng 1 cái rây lưới inox để xử lý nấm mốc còn sót trên vỏ hạt, tạo ẩm và kích thích hạt nảy mầm).

Ở ngày thứ 3-4 hay 5 khi hạt giống đã nứt đều nanh mầm dài #1 mm, tiến hành xử lý nấm bệnh 10-20 phút với dung dịch 10-20 phần nước sạch + 10-20% thuốc tẩy Javel (Sodium Hypochlorite 10%) để xử lý nấm bệnh; sau đó rửa sạch Javel, để ráo rồi chọn những hạt đã nảy mầm tốt đem tra/gieo vào bầu ươm giống hoặc gieo thẳng trên đất trồng; những hạt chưa nảy mầm thì giữ lại tiếp tục ủ thêm 1-3-5 ngày nữa (có đôi khi đến 11-12 ngày), cho đến lúc nảy mầm thì đem ra gieo.

[4]. Cách tra hạt vào khay/vĩ hoặc bầu ươm:

Dùng đũa tre hoặc đầu ngón tay ấn nhẹ một lỗ không sâu quá 5-10 mm giữa bầu giá thể ươm giống, dùng nhíp gấp từng hạt đã nứt nanh mầm rễ con đặt vào lỗ giữa mặt bầu ươm không sâu quá 5-10 mm, rồi lấp nhẹ bằng xơ dừa + tro trấu dày 5 mm cho khuất hạt, không để gia súc, côn trùng hoặc kiến tha mất hạt. Sau đó, đem các bầu ươm đặt vào nhà lưới nilon màu đen hoặc màu xanh lá cây giảm #30% ánh nắng trực tiếp, tránh được trời mưa to, lấy được 70-80% nắng toàn phần và ngăn được côn trùng xâm hại cây, rồi phun dung dịch khử côn trùng, nấm bệnh pha loãng (Padan, Basudin, Sincosin, Ridomil, Aliette, Tilt Super, Amistar Top, Sodium Hypochloride 10% còn gọi là thuốc tẩy Javel,…); những ngày sau đó dùng nước sạch có pH = 6,5-7,5 tưới phun sương để giữ ẩm.

Vào mùa đông hoặc mùa mưa, nếu gặp thời tiết lạnh bất thường hoặc trời lạnh buổi tối, có thể ủ hạt giống trong thùng xốp có xông bóng đèn tròn 05 watts đậy hở nắp để giữ ẩm 50% và tạo nhiệt độ mát bình thường 25-30⁰C cả ngày lẫn đêm. Ở vùng ôn đới lạnh lẽo, thời gian nảy mầm của hạt giống Măng tây có thể kéo dài từ 4-8-16 tuần !

Hạt giống Măng tây F1 bao giờ cũng to hơn hạt giống F2, tỉ lệ nảy mầm hạt giống F1 (>90-95%) bao giờ cũng cao hơn hạt F2 (#70-75%).

Thông thường sau 7-10 ngày gieo hạt, cây giống con sẽ mọc lên. Cây giống Măng tây khi còn nhỏ rất yếu ớt, rất dễ bị ảnh hưởng bởi thời tiết, phân bón, nước tưới,… và rất dễ bị côn trùng, nấm bệnh tấn công xâm hại. Để hạn chế tỉ lệ hao hụt cây giống, khi cây cao #10 cm, định kỳ 10-15 ngày phải nhổ cỏ dại, xới xáo đất mặt bầu ươm giúp rễ cây trao đổi dưỡng khí và sử dụng chế phẩm AGROSTIM để kích thích rễ sinh trưởng và phát triển + phân trung, vi lượng có bổ sung thêm lân vi sinh/vôi/canxi để tăng sức đề kháng cho cây.

Cây giống Măng tây sẽ không phát triển tốt nếu tưới nước bẩn lẫn nhiều tạp chất có hại, không bảo đảm pH = 6,5-7,5. Cây sẽ tổn thương, hư hỏng nếu dùng phân bón quá đậm đặc, hoặc để thừa nước tưới làm úng rễ, để thiếu nước tưới làm teo tóp rễ con… Cây sẽ bạc đầu, chết rũ nếu để thiếu lân, phân vi lượng hay để tuyến trùng, nấm bệnh xâm hại.

@ Thời gian ươm giống cây Măng tây:

Thông thường thời gian ươm giống cây Măng tây trong bầu nilon là 2,5-3 tháng, gieo trực tiếp trên đất vườn ươm là 6 tháng. Khi cây được 12-24 tuần tuổi, có >2-3 thân, đường kính # 2-3 mm, cao # 50-100 cm thì chọn những cây khoẻ mạnh, sạch bệnh có từ >20-50 cọng rễ đem ra đất trồng, rồi cắt hạ bớt ngọn, chỉ giữ cây cao #10-20 cm, cắm cọc xi măng giăng dây đôi kẹp cây Măng để tránh gió quật đổ ngả cây.

BỘ RỄ MĂNG TÂY XANH ĂN SÂU 1 MÉT DƯỚI ĐẤT
CẦN PHẢI CÓ TẦNG CANH TÁC DÀY ÍT NHẤT 0,5 MÉT

[CHƯƠNG 04]

CÁCH TRỒNG CÂY MĂNG TÂY RA ĐẤT

a. Chọn đất trồng cây Măng tây:

Trồng cây Măng tây thực chất là trồng và chăm sóc bộ rễ cho thật tốt để thu hoạch được thật nhiều Măng loại 1, công việc chủ yếu là những phần việc diễn ra ở dưới mặt đất. Do đó, việc chọn đất, cải tạo, chuẩn bị đất trồng cây Măng tây là rất quan trọng.

Cây Măng tây sinh trưởng, phát triển rất mạnh với các loại đất trồng tơi xốp, giàu dinh dưỡng hữu cơ và vi sinh hữu ích, cùng với chế độ chăm sóc thật chu đáo như trồng rẫy rau màu loại khó tính. Do cây có tuổi thọ #30 năm, quỹ đất trồng Măng tây phải ổn định 10-15-20 năm.

Các loại đất thích hợp để trồng cây Măng tây là đất có thành phần cơ giới nhẹ, tơi xốp; đất cồn, đất phù sa mới bồi ven sông; đất cát pha 50/50; đất nham thạch núi lửa, đất đỏ bazan; đất & nước tưới sạch có pH = 6.5–7.5; tầng canh tác dày >50-100 cm, thế đất gò cao ráo, thoát nước tốt, không bị ngập úng, không bị phèn chua, nhiễm mặn; tầng đất sét dẻo/cứng, sạn sỏi và mực đá ngầm, nước ngầm phải sâu >1-2 mét; nắng nhiều (#7-8 giờ/ngày = #2.500 giờ/năm), mưa ít (<1.000 mm/năm); mùa nắng phải có nước tưới để giữ đều độ ẩm 50%-60% trong chân đất trồng.

Quanh khu đất trồng Măng tây nên đào mương đủ rộng và sâu để chủ động thoát nước, kết hợp trồng thêm các loại cây che chắn giông gió có giá trị kinh tế cao để tạo thêm nguồn thu về sau.

Các loại đất bị phèn nặng, hay bị ngập úng thường xuyên, tầng canh tác nông/cạn <20-30cm, đất bị sương muối, đất có sạn sỏi, đất đã trồng khoai mì, cao su, thuốc lá, nhiễm dioxin hoặc chất thải khu công nghiệp, thì không nên trồng cây Măng tây vì cây sẽ không phát triển được. Cũng không nên chọn thế đất có độ dốc nhiều quá >10% để tránh bị xói mòn trong quá trình canh tác kéo dài 6-8 hoặc 10-20 năm.

Măng tây là cây trồng cần phải có 100% nắng toàn phần >2.500 giờ/năm (>7-8 giờ/ngày) để quang hợp tốt nhất với bộ lá tạo ra năng lượng hữu cơ tổng hợp cung cấp dinh dưỡng nuôi cây. Trồng cây Măng tây ở nơi bị bóng cây che rợp, mưa nhiều, thường xuyên bị úng ngập, nắng ít, hiệu suất quang hợp thấp, khí hậu quá nóng trên >37⁰C-39⁰C năng suất Măng sẽ giảm, thậm chí giảm mạnh, hoặc lạnh dưới <10⁰C - 12⁰C cây sẽ ngủ đông, tạm ngưng phát triển và không cho Măng !

b. Chuẩn bị đất trồng cây Măng tây:

Đất trồng cây Măng tây cần cải tạo bằng phẳng, có độ dốc nhẹ <5-10% để dễ dàng tưới thấm qua rãnh và thoát nước tốt. Cần phải trồng cây chắn gió + đào mương thoát nước bao quanh đất trồng để chống giông gió, mưa to hay triều cường. Khi cần phải có bơm công suất lớn tháo nước, không để ngập úng chân đất quá 8 giờ/ngày sẽ làm mất năng suất Măng sáng ngày hôm sau và những ngày sau đó.

Do bộ rễ cây Măng tây trải rộng 50-70cm và ăn sâu 30-50cm tràn đầy trong chân đất sau 1-2-3 năm trồng không thể dùng cuốc xẻng can thiệp làm tơi xốp đất được nữa, và do nước ta có 6 tháng mưa, đôi khi kéo dài nhiều ngày khiến đất trồng dễ bị ngậm nước và ngập úng, người trồng cần phải cải tạo đất, thiết lập tầng canh tác tơi xốp như một lớp giá thể dày #20-30cm, lên liếp đất trồng cao #20-30cm, đáy liếp (cũng là đáy của 80% bộ rễ hút dinh dưỡng của cây Măng) phải cao hơn mực nước ngầm #30-50cm; rãnh thoát nước sâu 20-30 cm tuỳ theo độ ăn sâu của rễ; quanh rẫy phải đào mương thoát nước rộng 150-200cm, sâu 150-200cm đề phòng mưa to, triều cường gây ngập úng bất ngờ, kết hợp trồng cây có giá trị kinh tế để chắn giông gió lớn.

Có thể chuẩn bị làm luống/liếp đất trồng cây Măng tây như sau:

[1]. Trước tiên, tiến hành làm cỏ và xử lý thuốc diệt mầm cỏ, dùng Sinconsin, Amistar Top, Ridomil, Daconil, Anvil, Aliette, Agrispon, Thuốc tẩy Javel, Đồng đỏ Norshield, Takumi, Vibamec,… khử tuyến trùng, nấm bệnh, côn trùng, vi sinh vật có hại; rải 300-500 kg vôi, bổ sung thêm 1 lớp cát đen san nền dày #10 cm; rồi bón lót thêm #20-50 tấn phân xanh (vỏ/bã thực vật các loại cây họ đậu, lục bình, trấu mục, rơm rạ, mùn cưa, tro trấu,...), phân chuồng ủ thật hoai (có xử lý Trichoderma), phân trùn quế, phân hữu cơ tổng hợp và phân vi sinh hữu ích thành 1 lớp phân xanh + phân chuồng dày #10 cm; rồi dùng cuốc xẻng, máy cày, máy cuốc đảo trộn đều 10 cm lớp cát + 10 cm phân xanh, phân chuồng + lớp đất mặt dày #10 cm thành một lớp đất cát pha tơi xốp giàu dinh dưỡng hữu cơ dày #30 cm [a] (Đất trồng là đất cát pha 50/50 thì không cần bổ sung thêm cát đen san nền nữa).

[2]. Chọn hướng đông - tây để cây trồng lấy được nắng sáng + nắng chiều để phòng ngừa dịch bệnh, rồi xẻ rãnh thoát nước rộng 20-40 cm, sâu 20-30 cm lấy được một lớp đất phủ lên mặt liếp dày #10 cm, bổ sung thêm một lớp cát đen san nền dày #10 cm rồi bón thêm 300-500 kg vôi/lân khử phèn kết hợp với xử lý thuốc diệt cỏ phổ rộng và côn trùng, nấm bệnh, tuyến trùng; bón thêm #10 tấn phân xanh (tro trấu, vỏ hoặc bã thực vật các loại cây họ đậu, lục bình, vụn xơ dừa,...) + 10 tấn phân chuồng ủ hoai (có xử lý Trichoderma), phân trùn quế, phân hữu cơ tổng hợp, phân vi sinh hữu ích thành một lớp phân xanh, phân chuồng dày #10 cm; sau đó dùng cuốc xẻng, máy cày, máy xới đảo trộn đều thành một lớp đất cát pha tơi xốp giàu dinh dưỡng hữu cơ dày #20-30 cm [b].

Cộng [a] + [b], ta có tầng canh tác dày #30-50 cm hoàn toàn tơi xốp, giàu dinh dưỡng và vi sinh hữu ích, có rãnh thoát nước sâu 20-30 cm sẵn sàng trồng cây Măng tây mà không sợ bộ rễ bị nhiễm phèn hay đất bị ngậm nước và ngập úng nước khi mưa to hay triều cường.

Sau khi đã cải tạo xong tầng đất canh tác như lớp giá thể dày #30-50 cm nêu trên, cần tiến hành tạo mặt phẳng đất trồng với độ dốc <5-10%, rồi tùy theo mật độ trồng cây đã định trước, căng dây lấy mực cho thẳng để chỉnh sửa ngay ngắn các rãnh thoát nước rộng 20-40 cm x sâu 20-30 cm để thoát nước trời mưa lớn, định hình liếp đất trồng cao 20-30 cm x rộng 100 cm (trồng 1 hàng đơn cây cách cây 50 cm, mật độ 12-18.500 cây/ha) hoặc rộng 150 cm (trồng hàng đôi so le hình nanh sấu, cây cách cây 50 cm, mật độ 20-26.500 cây/ha) rồi phơi nắng 1-2 tháng xử lý mầm cỏ, tuyến trùng, nấm bệnh, côn trùng, sâu bọ hại cây.

Trong thời gian 2,5 - 3 tháng chờ ươm giống cây Măng tây, người trồng có thể trồng/tỉa một vụ cây họ đậu để cải tạo đất và lấy thân cây lá vùi làm phân xanh bổ sung thêm đạm hữu cơ dinh dưỡng cho đất (có thể bổ sung lục bình, rơm rạ, xơ dừa, trấu, tro trấu, vỏ cà phê, mùn cưa (tránh không dùng gỗ cao su),…

@ Nếu đất trồng có tầng sét, tầng phèn và mực nước ngầm nông/cạn <50 cm dưới mặt đất tự nhiên thì cần phải tôn cao đáy liếp đất trồng (cũng là đáy bộ rễ cây Măng) cao hơn tầng sét, tầng phèn và mực nước ngầm khoảng >30-50 cm không để bộ rễ cây Măng bị ngập úng và nhiễm phèn. Cách trồng trên liếp cao 20-30-40 cm có lợi thế là sẽ dễ dàng kiểm soát, xử lý nấm bệnh và độ ẩm trong chân đất, nhưng có hạn chế là trong mùa nắng phải bảo đảm cung cấp nước tưới liên tục và nhiều hơn vì độ bốc thoát hơi nước rất cao.

@ Nếu đất trồng có tầng sét, tầng phèn và mực nước ngầm sâu >1,5-2-3,… mét dưới mặt đất tự nhiên thì chỉ cần lên liếp cao 10-20 cm, hoặc cũng có thể xẻ rãnh trồng cây Măng tây âm trong rãnh chìm sâu 10-20 cm. Cách trồng âm trong rãnh chìm có lợi thế là mùa nắng sẽ giữ được độ ẩm trong chân đất rất tốt, nhưng đến mùa mưa lại có hạn chế là chân đất sẽ rất dễ bị ngậm nước và ngập úng, rất khó kiểm soát độ ẩm trong đất và khó xử lý nấm bệnh phát sinh ở bộ rễ.

c. Chọn cách trồng cây Măng tây:

A. HÀNG ĐƠN: MẬT ĐỘ 12-18.500 CÂY/HA
(Cây cách cây: 45-50 cm – Hàng cách hàng: 120-150 cm)

NĂNG SUẤT VÀ DOANH THU DỰ KIẾN TỪ NĂM 1 - NĂM 6:

Bình quân 10gr/cọng măng 25cm – Hiệu suất thu hoạch 20% với kết quả

50% Măng loại 1 giá 25.000 đ/kg + 50% Măng loại 2 giá 15.000 đ/kg)

(THỜI GIÁ TPHCM 2009)

Năm 1: Cây cho #1-3 chồi măng/gốc/ngày. Chỉ tỉa thưa măng tơ # 5-7 tấn/ha/năm, không nên thu hoạch cạn kiệt làm suy yếu cây về sau

Năm 2: Cây cho #1-5 chồi măng/gốc/ngày. Thu hái bq 2 cọng măng 10gr/cọng x 18.500 cây/ha x 200 ngàythuhoạch/năm x 20% = 15-20 tấn/ha/năm x 20.000đ/kg = # 300.000 - 400.000.000 đ/ha/năm

Năm 3: Cây cho #1-7 chồi măng/gốc/ngày. Thu hái bq 3 cọng măng 10gr/cọng x 18.500 cây/ha x 200 ngàythuhoạch/năm x 20% = 20-25 tấn/ha/năm x 20.000đ/kg = # 400.000 - 500.000.000 đ/ha/năm

Năm 4: Cây cho #1-9 chồi măng/gốc/ngày. Thu hái bq 4 cọng măng 10gr/cọng x 18.500 cây/ha x 200 ngàythuhoạch/năm x 20% = 25-30 tấn/ha/năm x 20.000đ/kg = # 500.000 - 600.000.000 đ/ha/năm

Năm 5: Cây có #1->11 chồi măng/gốc/ngày. Thu hái bq 5 cọng măng 10gr/cọng x 18.500 cây/ha x 200 ngàythuhoạch/năm x 20% = 30-35 tấn/ha/năm x 20.000đ/kg = # 600.000 - 700.000.000 đ/ha/năm

Năm 6: Cây có #1->13 chồi măng/gốc/ngày. Thu hái bq 6 cọng măng 10gr/cọng x 18.500 cây/ha x 200 ngàythuhoạch/năm x 20% = 35-40 tấn/ha/năm x 20.000đ/kg = # 700.000 - 800.000.000 đ/ha/năm

TC: #2.500.000.000 Đ/HA/6NĂM = #400.000.000 Đ/HA/NĂM

(Kết quả còn tuỳ cách chăm sóc, cây giống, thổ nhưỡng, thời tiết,…)

B. HÀNG ĐÔI: MẬT ĐỘ 20-26.500 CÂY/HA

(Cặp đôi 2 cây cách cây: 45-50 cm – Hàng cách hàng: 120-150 cm)

NĂNG SUẤT VÀ DOANH THU DỰ KIẾN TỪ NĂM 1 - NĂM 6:

Bình quân 10gr/cọng măng 25cm – Hiệu suất thu hoạch 20% với kết quả

50% Măng loại 1 giá 25.000 đ/kg + 50% Măng loại 2 giá 15.000 đ/kg)

(THỜI GIÁ TPHCM 2009)

Năm 1: Cây cho #1-3 chồi măng/gốc/ngày. Chỉ tỉa thưa măng tơ # 5-7 tấn/ha/năm, không nên thu hoạch cạn kiệt làm suy yếu cây về sau

Năm 2: Cây cho #1-5 chồi măng/gốc/ngày. Thu hái bq 2 cọng măng 10gr/cọng x 26.500 cây/ha x 200 ngàythuhoạch/năm x 20% = 20-25 tấn/ha/năm x 20.000đ/kg = # 400.000 - 500.000.000 đ/ha/năm

Năm 3: Cây cho #1-7 chồi măng/gốc/ngày. Thu hái bq 3 cọng măng 10gr/cọng x 26.500 cây/ha x 200 ngàythuhoạch/năm x 20% = 25-30 tấn/ha/năm x 20.000đ/kg = # 500.000 - 600.000.000 đ/ha/năm

Năm 4: Cây cho #1-9 chồi măng/gốc/ngày. Thu hái bq 4 cọng măng 10gr/cọng x 26.500 cây/ha x 200 ngàythuhoạch/năm x 20% = 35-40 tấn/ha/năm x 20.000đ/kg = # 700.000 - 800.000.000 đ/ha/năm

Năm 5: Cây có #1->11 chồi măng/gốc/ngày. Thu hái bq 5 cọng măng 10gr/cọng x 26.500 cây/ha x 200 ngàythuhoạch/năm x 20% = 45-50 tấn/ha/năm x 20.000đ/kg = 900.000 - 1.000.000.000 đ/ha/năm

Năm 6: Cây có #1->13 chồi măng/gốc/ngày. Thu hái bq 6 cọng măng 10gr/cọng x 26.500 cây/ha x 200 ngàythuhoạch/năm x 20% = 55-60 tấn/ha/năm x 20.000đ/kg = # 1.100 - 1.200.000.000 đ/ha/năm

TC: #3.600.000.000 Đ/HA/6NĂM = #600.000.000 Đ/HA/NĂM

(Kết quả còn tuỳ cách chăm sóc, cây giống, thổ nhưỡng, thời tiết,…)

d. Trồng cây Măng tây ra đất sản xuất:

Thông thường, cây Măng tây trồng hàng cách hàng 120-150 cm x cây cách cây 45-50 cm = mật độ # 12.000-18.500 cây/ha (trồng hàng đơn) hoặc mật độ # 20.000-26.500 cây/ha (trồng hàng đôi).

Ở giữa mặt liếp đất trồng đã chuẩn bị sẵn, tiến hành cuốc hố trồng cây thành một rãnh dài rộng 25 cm x sâu 15-20 cm. Nếu chưa bón lót phân xanh và phân hữu cơ dinh dưỡng cho đất, người trồng cần đảo trộn đều đất với 30-50-70… tấn/ha phân xanh và phân trùn quế có bổ sung lân vi sinh, vôi (lượng phân này có thể đủ dùng trong 1-2 năm trồng cây mà không cần phải bón thêm hữu cơ 3 tháng/lần làm hao tốn thời gian và chi phí nhân công) + nấm xanh + chế phẩm vi sinh hữu ích để cải tạo và tăng thêm dinh dưỡng hữu cơ và vi sinh cho đất trồng.

Cẩn thận chuyển các bầu ươm giống đến vị trí đất trồng, nắn nhẹ quanh bao nilon bầu giống rồi trút lấy cây giống ra, giữ nguyên bầu giá thể, đặt cây con ngay ngắn vào hố trồng, cây cách cây 45-50 cm, mặt bầu ngang mặt đất trồng (tuyệt đối không được làm tổn thương rễ).

Cũng có thể đặt cổ bộ rễ cây Măng tây sâu dưới mặt liếp đất trồng # 10-15-20 cm. Nếu trồng cạn/nông, cây sẽ mau lớn và mau cho Măng, nhưng đường kính thân Măng sẽ nhỏ. Nếu trồng sâu, cây sẽ chậm lớn và chậm cho Măng, nhưng đường kính thân Măng sẽ to hơn, đồng thời cây cũng sẽ có tuổi thọ cao hơn.

Sau khi trồng cây xong, cần lấy đất 2 bên mép liếp đất trồng để vun gốc, phủ một lớp đất mặt không cao quá #3-5 cm cho những gốc cây đã trồng để bảo vệ cổ rễ và giữ cây Măng đứng thẳng quang hợp với nắng, kết hợp tạo mặt liếp đất trồng dốc nghiêng về hai bên mép liếp để thoát nước, rồi tiến hành tưới nước hàng ngày bằng cách tưới thấm + bón phân qua rãnh; hoặc phun sương 2 giờ tưới + 2 giờ nghỉ; hoặc tưới tia nhỏ liên tục để giữ ẩm (Không nên vun đất phủ gốc cao quá >3-5 cm sau này sẽ tạo ra phần trắng gốc măng cao >10 cm có nhiều xơ làm mất năng suất và mất giá trị thương phẩm). Cần theo dõi cây trồng thường xuyên, nếu thấy bị hư hỏng, sâu bệnh chết cây thì phải tiêu huỷ ngay và kịp thời trồng giặm cây mới để bổ sung.

Cây Măng tây có một đặc điểm sinh lý: Chồi Măng non bao giờ cũng lớn hơn cây mẹ, cũng có nghĩa là đường kính thân cây mẹ đời sau bao giờ cũng lớn hơn thân cây mẹ đời trước. Trong 6 tháng đầu tiên trồng cây ra đất, người trồng nên tiến hành 4-5 lần tỉa cây, cắt tỉa toàn bộ cây trồng (đời trước) trên đất để tạo ra 4-5 đời cây mẹ mới (đời sau) có đường kính tăng dần từ 2-4-6-8-10mm để cây có Măng thành phẩm lớn >10mm.

e. Lao động trồng cây Măng tây:

Mỗi hecta đất trồng cây Măng tây cần khoảng 4-5 lao động có kinh nghiệm trồng rẫy rau màu, siêng năng cần cù như công nhân chuyên nghiệp và có sức khoẻ tốt để chăm sóc cây. Sau đó, kể từ năm thứ hai, khi cây bắt đầu cho thu hoạch ổn định, tuỳ sản lượng nhiều hay ít, có thể tuyển thêm vài lao động thời vụ tại địa phương để nhổ Măng xong trước khi mặt trời mọc, chế biến, đóng gói, bảo quản sản phẩm, v.v…

Nên chia đất trồng rau Măng tây xanh thành từng lô 2.000 m2 giao cho 1 lao động khoẻ mạnh, siêng năng thi đua chăm sóc và chịu trách nhiệm cụ thể để vườn Măng có năng suất và chất lượng cao.

[CHƯƠNG 05]

CÁCH BÓN PHÂN CHO CÂY MĂNG TÂY

Trồng cây Măng tây thực chất là trồng bộ rễ cho thật tốt để có thể thu hoạch được thật nhiều Măng loại 1, công việc chăm sóc chủ yếu là những phần việc diễn ra ở dưới mặt đất. Cần phải thường xuyên xới xáo cải tạo đất cho thật tơi xốp, thật giàu dinh dưỡng hữu cơ và vi sinh có ích, duy trì thường xuyên độ ẩm 50-60% mùa mưa cũng như mùa nắng dưới chân đất trồng bằng nước sạch pH = 6,5-7,5.

Cây Măng tây có một đặc điểm: Cây càng nhiều năm tuổi thì đường kính gốc thân cây mẹ càng lớn, rễ càng to và càng sâu dần; Chồi Măng non bao giờ cũng lớn hơn thân cây mẹ; Cây mẹ đời sau bao giờ cũng lớn hơn cây mẹ đời trước, do đó chồi Măng non đời sau bao giờ cũng lớn hơn chồi Măng non đời trước,… cứ thế năng suất và chất lượng Măng sẽ ngày càng tăng cao dần theo độ tuổi lớn lên của cây Măng.

Từ đặc điểm này, trong 6 tháng đầu tiên từ khi trồng cây ra đất, cứ mỗi đợt #40-45 ngày/lần người trồng phải lần lượt tỉa bỏ 4-5 đời cây mẹ cũ đời trước để thay thế bằng 4-5 đời cây mẹ đời sau có đường kính thân cây tăng dần mỗi đời từ #2mm (đời 1) lên #4mm (đời 2), lên #6mm (đời 3), lên #8mm (đời 4), rồi lên #10mm (đời 5)… Vườn Măng có >70-80% cây mẹ đường kính thân >10mm thì sẽ có 80-90% sản phẩm là Măng loại 1; ngược lại, nếu thu hoạch sớm tử đời cây mẹ có đường kính thân nhỏ #5-6 mm thì trên vườn Măng sẽ có 80-90% sản phẩm là Măng loại 2, loại 3 nhỏ như ống hút hay chiếc đũa ăn cơm.

Sử dụng thường xuyên phân trùn quế + phân sinh học WEHG và các loại phân hữu cơ (phân chuồng ủ hoai, phân cá/dơi,…), phân xanh (vỏ đậu, bã bánh dầu, vụn xơ dừa, lục bình, mùn cưa, vỏ cà phê, rơm trấu mục, tro trấu,…), phân trung, vi lượng, phân vi sinh, sinh học, nấm xanh cải tạo đất sẽ giúp hạn chế mầm bệnh gây hại, giúp cây phát triển bền vững, thời gian thu hoạch Măng và tuổi thọ cây Măng kéo dài hơn, sản lượng và chất lượng Măng cũng tốt hơn. Tính ra hiệu quả kinh tế, người trồng có thể giảm được 80 % lượng phân hóa học.

Một cách tổng quát có thể định kỳ bón phân cây Măng tây như sau:

@ 3 tháng/lần: Bón 15-20 tấn phân trùn quế + WEHG (hoặc phân chuồng ủ hoai + Trichoderma, phân dơi/cá/bánh dầu) + phân trung, vi lượng; có bổ sung phân vi sinh bón gốc 3 tháng/lần hoặc bón lá mỗi tháng/lần (WEHG, Active Cleaner, Grow More, Atonik,…).

@ 10-15 ngày/lần: Bón DAP và NPK 16-16-8 / 15-15-15 / 21-7-14.

Nhưng cũng cần lưu ý: Do cây Măng tây cho sản phẩm Măng thu hoạch hàng ngày, nên người trồng cần phải quan sát màu lá của cây để nhận biết tình trạng sức khoẻ của cây dư thiếu dưỡng chất gì để kịp thời cung cấp cân đối, đầy đủ dinh dưỡng và nước tưới hàng ngày cho cây thì sẽ tốt hơn (tương tự như nuôi bò sữa phải cung cấp đầy đủ, cân đối dinh dưỡng hàng ngày thì mới có sữa để vắt mỗi ngày).

Thông thường, lượng phân bón dùng cho 1 hecta (10.000 m2) đất trồng cây Măng tây như sau:

a. Bón lót:

Ngay từ đầu khi trồng cây Măng tây, cần bón lót đất trồng với lượng phân hỗn hợp sau: 20-40 tấn/ha phân trùn quế + nấm đối kháng Trichoderma (hoặc phân chuồng ủ hoai, phân dơi/cá/bánh dầu) + phân trung, vi lượng + phân vi sinh và 10-20 tấn phân xanh làm chất độn giúp tơi xốp đất như rơm trấu mục, tro trấu, lục bình, vỏ đậu phọng, vỏ cà phê, bã thân/cùi bắp, xơ dừa, mạt cưa,... đã xử lý sunfat đồng hoặc nước vôi, thuốc tẩy Javel (Sodium Hypochlorite 5,25%) để khử trùng + 100 kg NPK 16-16-8. Do bộ rễ chùm ăn tràn ra đất sau 1-2 năm trồng không thể dùng cuốc xẻng can thiệp sâu vào đất được, người trồng có thể dùng phân hữu cơ bón lót một lần với số lượng lớn #50-70-90… tấn để cung cấp đủ dinh dưỡng cho đất trồng cây Măng tây trong suốt 1-2 năm để không phải hao tốn chi phí nhân công và thời gian cho mỗi chu kỳ 3 tháng/lần bón phân hữu cơ nữa.

Cần chú ý cải tạo đất trồng cho thật bằng phẳng (nên có độ dốc nhẹ <5-10 % để dễ thoát nhanh nước mưa, nước tưới), thật tơi xốp, thật giàu dinh dưỡng hữu cơ và vi sinh, tưới nước thật sạch (pH = 6.5-7.5) –không thừa không thiếu– để giữ đều độ ẩm 50-60 % cho chân đất trồng, thì năng suất và chất lượng Măng sẽ càng tăng cao.

Có thể kiểm tra độ pH, độ ẩm và độ tơi xốp của đất trồng cây Măng tây bằng thiết bị đo pH bán sẵn ở các cửa hàng hoặc bằng cách dùng một đoạn ống sắt tráng kẽm dài #70 cm, đường kính 27-34 mm có xẻ một rãnh dọc dài #50 cm, rộng 2-3 cm, vừa đóng vừa xoay sâu dần 40-50 cm dưới đất để lấy 1 nắm đất mẫu ở độ sâu #30-40 cm. Khi bóp chặt nắm đất trong tay thấy rịn nước mà không nhỏ thành giọt là đất có đủ độ ẩm #50-60 %, khi buông nắm tay ra thấy đất có nhựa bùn/keo đất bám dính nhưng vẫn nát vụn, rã rời ra là đất tốt có đủ độ tơi xốp. Ngược lại, nếu thấy nước nhỏ thành giọt là dư nước, trường hợp này phải xẻ rãnh thoát nước và đào mương sâu 1-2 mét bao quanh để nước thoát tuột nhanh ra khỏi đất trồng. Nếu đất bị phèn nặng, hoặc dẻ vón thành cục là thiếu độ tơi xốp, trồng Măng tây sẽ không có hiệu quả !

b. Bón thúc:

- Sau khi trồng 15 ngày (0,5 tháng): Xới xáo đất mặt, làm sạch cỏ non không để cỏ già rơi hạt tái sinh cỏ mới. Bón thúc 100 kg NPK 15-15-15 + bổ sung phân trung-vi lượng, phân cút/dơi/cá/bánh dầu. Vun đất cao 3-5 cm đậy gốc bảo vệ cổ rễ cây Măng (không để phần trắng chân Măng cao >5cm làm mất năng suất và giá trị thương phẩm), giữ mặt liếp đất trồng cao 20-30 cm so với mặt đất tự nhiên. Vệ sinh vườn trồng, phun thuốc ngừa tuyến trùng, nấm bệnh và sâu bọ hại cây. Dưỡng bộ rễ khoẻ mạnh và bộ lá sum suê, giữ cây đứng thẳng quang hợp với nắng tạo năng lượng hữu cơ tổng hợp nuôi dưỡng cây.

Để chống gió xô đổ ngả cây mới trồng, chen giữa hàng cây Măng đã trồng, tiến hành cắm các cọc cement (để không bị hư, mục) đường kính 10 cm, cao 100-120 cm, cách nhau 4 mét, dùng dây điện thoại cũ hoặc cước nilon 2-3 mm (chịu được mưa nắng) giăng 1 hàng đôi cao hơn mặt liếp 20-30 cm, kẹp lỏng cây Măng vào giữa đôi dây để giữ cây đứng thẳng, rồi sau đó tuỳ theo tuổi lớn của cây Măng mà nâng đôi dây cao dần lên 50-70 cm (hoặc giăng thêm 1 hàng dây đôi khác).

Cây dưới 5-6 tháng tuổi chưa thu hoạch Măng, để hạn chế cỏ dại có thể phủ bạt, trồng chen cây họ đậu, rau ăn lá hoặc phủ vỏ & dây đậu, rơm rạ, vụn xơ dừa, lục bình, mùn cưa, tro trấu,... đã xử lý nấm bệnh.

- Sau khi trồng 30 ngày (1 tháng): Cây phát triển nhiều thân mới. Xới xáo đất mặt, làm sạch cỏ non không để cỏ già rơi hạt tái sinh cỏ mới. Bón thúc 100 kg NPK 16-16-8 + bổ sung phân trung-vi lượng, phân cút/dơi/cá/bánh dầu. Vun đất cao #3-5 cm đậy gốc bảo vệ cổ rễ cây Măng (không để phần trắng chân Măng >5 cm làm mất năng suất), giữ mặt liếp cao #20-30 cm so với mặt đất tự nhiên. Vệ sinh vườn trồng, phun thuốc ngừa tuyến trùng, nấm bệnh, sâu hại cây.

- Sau khi trồng 45 ngày (1,5 tháng): Tiến hành cắt tỉa bỏ toàn bộ đời cây thứ 1 có đường kính thân #2mm trên vườn trồng để thay thế bằng đời cây thứ 2 có đường kính thân #4mm rồi xới xáo đất mặt, làm sạch cỏ non không để cỏ già rơi hạt tái sinh cỏ mới. Làm vệ sinh vườn trồng, phun thuốc phòng ngừa tuyến trùng, nấm bệnh, sâu bọ côn trùng hại cây. Bón thúc 15-20 tấn phân trùn quế + WEHG (hoặc phân chuồng ủ hoai + Trichoderma) + phân vi sinh và phân sinh học + phân bánh dầu/dơi/cá và 100 kg NPK 15-15-15 + phân trung, vi lượng. Vun đất cao #3-5 cm đậy gốc bảo vệ cổ rễ cây Măng, giữ mặt liếp đất trồng cao #20-30 cm so với mặt đất tự nhiên. Dưỡng bộ rễ khoẻ mạnh và bộ lá sum suê, giữ cây đứng thẳng để quang hợp với nắng tạo ra năng lượng tổng hợp nuôi dưỡng cây.

- Sau khi trồng 60 ngày (2 tháng): Cây phát triển nhiều thân mới. Ở mỗi gốc chọn giữ lại 3-5 cây mẹ + 3-5 chồi Măng non mới đường kính #4mm sạch bệnh to khoẻ nhất, tiến hành tỉa bỏ những cây bị sâu bệnh, cây yếu cổ rễ đổ nghiêng ngả, cây già đời trước và cây nhỏ. Xới xáo đất mặt, làm sạch cỏ non không để cỏ già rơi hạt tái sinh cỏ mới. Bón thúc 100 kg NPK 16-16-8 + bổ sung phân trung-vi lượng, phân dơi/cá/bánh dầu. Vun đất cao #3-5 cm đậy gốc bảo vệ cổ rễ cây Măng, giữ mặt liếp cao #20-30 cm so với mặt đất tự nhiên. Vệ sinh vườn trồng, phun thuốc ngừa tuyến trùng, nấm bệnh, sâu hại cây. Dưỡng bộ rễ khoẻ mạnh và bộ lá sum suê, giữ cây đứng thẳng quang hợp với nắng tạo ra năng lượng tổng hợp nuôi dưỡng cây.

- Sau khi trồng 75 ngày (2,5 tháng): Cây phát triển nhiều thân mới. Ở mỗi gốc chọn giữ lại 3-5 cây mẹ + 3-5 chồi Măng non mới đường kính #4-5mm sạch bệnh to khoẻ nhất, tiến hành tỉa bỏ những cây bị sâu bệnh, cây yếu cổ rễ đổ nghiêng ngả, cây già đời trước và cây nhỏ. Xới xáo đất mặt, làm sạch cỏ non, tuyệt đối không để cỏ già rơi hạt tái sinh cỏ mới. Bón thúc 150 kg NPK 15-15-15 + phân trung-vi lượng, phân dơi/cá/bánh dầu. Vun đất cao 3-5 cm đậy gốc bảo vệ cổ rễ cây Măng, giữ mặt liếp cao #20-30 cm so với mặt đất tự nhiên. Vệ sinh vườn trồng, phun thuốc ngừa tuyến trùng, nấm bệnh, sâu hại cây. Dưỡng bộ rễ khoẻ mạnh và bộ lá sum suê, giữ cây đứng thẳng quang hợp với nắng tạo ra năng lượng tổng hợp nuôi dưỡng cây.

- Sau khi trồng 90 ngày (3 tháng): Tiến hành cắt tỉa bỏ toàn bộ đời cây thứ 2 có đường kính thân #4mm trên vườn trồng để thay thế bằng đời cây thứ 3 có đường kính thân #6mm rồi xới xáo đất mặt, làm sạch cỏ non không để cỏ già rơi hạt tái sinh cỏ mới. Làm vệ sinh vườn trồng, phun thuốc phòng ngừa tuyến trùng, nấm bệnh, sâu bọ côn trùng hại cây. Bón thúc 15-20 tấn phân trùn quế + WEHG (hoặc phân chuồng ủ hoai bổ sung Trichoderma) + phân vi sinh và phân sinh học + phân bánh dầu/dơi/cá và 150 kg NPK 16-16-8 + phân trung, vi lượng. Vun đất cao #3-5 cm đậy gốc bảo vệ cổ rễ cây Măng, giữ mặt liếp đất trồng cao #20-30 cm so với mặt đất tự nhiên. Dưỡng bộ rễ khoẻ mạnh và bộ lá sum suê, giữ cây đứng thẳng để quang hợp với nắng tạo năng lượng tổng hợp nuôi dưỡng cây.

- Sau khi trồng 105 ngày (3,5 tháng): Cây phát triển nhiều thân mới. Ở mỗi gốc chọn giữ lại 3-5 cây mẹ + 3-5 chồi Măng non mới đường kính #6mm sạch bệnh to khoẻ nhất, tiến hành tỉa bỏ những cây bị sâu bệnh, cây yếu cổ rễ đổ nghiêng ngả, cây già đời trước và cây nhỏ. Xới xáo đất mặt, làm sạch cỏ non không để cỏ già rơi hạt tái sinh cỏ mới. Bón thúc 150 kg NPK 15-15-15 + phân trung-vi lượng, phân dơi/cá/bánh dầu. Vun đất cao 3-5 cm đậy gốc bảo vệ cổ rễ cây Măng, giữ mặt liếp cao 20-30 cm so với mặt đất tự nhiên. Vệ sinh vườn trồng, phun thuốc phòng ngừa tuyến trùng, nấm bệnh và sâu hại cây. Dưỡng bộ rễ khoẻ mạnh và bộ lá sum suê, giữ cây đứng thẳng quang hợp với nắng tạo năng lượng tổng hợp nuôi dưỡng cây.

- Sau khi trồng 120 ngày (4 tháng): Cây phát triển nhiều thân mới. Ở mỗi gốc chọn giữ lại 3-5 cây mẹ + 3-5 chồi Măng non mới đường kính #6-7mm sạch bệnh to khoẻ nhất, tiến hành tỉa bỏ những cây bị sâu bệnh, cây yếu cổ rễ đổ nghiêng, cây già đời trước và cây nhỏ. Xới xáo đất mặt, làm sạch cỏ non không để cỏ già tái sinh cỏ mới. Bón thúc 150 kg NPK 16-16-8 + phân trung-vi lượng, phân dơi/cá/bánh dầu. Vun đất cao #3-5 cm đậy gốc bảo vệ cổ rễ cây Măng và giữ mặt liếp đất trồng cao #20-30 cm. Vệ sinh vườn trồng, phun thuốc ngừa nấm bệnh, côn trùng hại cây. Giữ cây đứng thẳng quang hợp với nắng tạo năng lượng hữu cơ tổng hợp nuôi dưỡng cây.

- Sau khi trồng 135 ngày (>4,5 tháng): Tiến hành cắt tỉa bỏ toàn bộ đời cây thứ 3 có đường kính thân #6mm trên vườn trồng để thay thế bằng đời cây thứ 4 có đường kính thân #8mm rồi xới xáo đất mặt, làm sạch cỏ non không để cỏ già rơi hạt tái sinh cỏ mới. Làm vệ sinh vườn trồng, phun thuốc phòng ngừa tuyến trùng, nấm bệnh, sâu bọ côn trùng hại cây. Bón thúc 20-30 tấn phân trùn quế + WEHG (hoặc phân chuồng ủ hoai bổ sung Trichoderma) + phân vi sinh và phân sinh học + phân bánh dầu/dơi/cá và 200 kg NPK 15-15-15 + phân trung, vi lượng. Vun đất cao 3-5 cm đậy gốc bảo vệ cổ rễ cây Măng, giữ mặt liếp cao #20-30 cm so với mặt đất tự nhiên. Dưỡng bộ rễ khoẻ mạnh và bộ lá sum suê, giữ cây đứng thẳng để quang hợp với nắng tạo năng lượng hữu cơ tổng hợp nuôi dưỡng cây.

- Sau khi trồng 150 ngày (>5 tháng): Cây phát triển thêm nhiều thân mới. Ở mỗi gốc chọn giữ lại 3-5 cây mẹ + 3-5 chồi Măng non mới đường kính #8mm sạch bệnh to khoẻ nhất, tiến hành tỉa bỏ những cây bị sâu bệnh, cây yếu cổ rễ đổ nghiêng, cây già đời trước và cây nhỏ. Xới xáo đất mặt, làm sạch cỏ non không để cỏ già rơi hạt tái sinh cỏ mới. Bón thúc 200 kg NPK 16-16-8 + phân trung-vi lượng, phân dơi/cá/bánh dầu. Vun đất cao 3-5 cm đậy gốc bảo vệ cổ rễ cây Măng, giữ mặt liếp cao #20-30 cm. Vệ sinh vườn trồng, phun thuốc ngừa nấm bệnh, côn trùng hại cây. Giữ cây đứng thẳng quang hợp với nắng tạo năng lượng hữu cơ tổng hợp nuôi dưỡng cây.

- Sau khi trồng 165 ngày (>5,5 tháng): Nếu chăm sóc đủ dinh dưỡng và đúng kỹ thuật, từ giai đoạn này cây sẽ bắt đầu trổ Măng tơ. Đón đầu lứa Măng tơ này, khi quan sát thấy cây mẹ phát triển tốt, đường kính thân cây mẹ đạt >8-9 mm (lớn cỡ ngón tay) + lá chuyển sang màu xanh đậm thì chọn giữ lại 3-5 cây mẹ + 3-5 chồi Măng non to, khoẻ đường kính 9-10mm, tiến hành tỉa bỏ cây bị sâu bệnh, cây già đời trước, cây nhỏ và cành nhánh phát sinh ở phần gốc # 50 cm để thông gió phòng tránh côn trùng, bệnh hại + cắt hạ bớt ngọn cây Măng ở độ cao không thấp hơn 1,20 m để kích thích cây trổ Măng + Xới đất, làm sạch cỏ non, bón thúc 200 kg NPK 21-7-14 và bổ sung phân trung-vi lượng, phân dơi/cá/bánh dầu, vun đất cao #3-5 cm đậy gốc bảo vệ cổ rễ cây Măng (không để phần trắng chân Măng >5 cm làm giảm giá trị thương phẩm), giữ mặt liếp đất trồng cao #20-30 cm so với mặt đất tự nhiên. Vệ sinh vườn trồng, phun thuốc phòng ngừa tuyến trùng, nấm bệnh và côn trùng. Dưỡng bộ rễ khoẻ mạnh và bộ lá sum suê, giữ cây đứng thẳng để quang hợp với nắng tạo năng lượng hữu cơ tổng hợp nuôi dưỡng cây.

Khoảng 5-10 ngày sau khi cắt hạ ngọn, cây bắt đầu trổ Măng tơ. Tiến hành thu hái cho bằng hết lứa Măng tơ này bất kể đạt hay không đạt chất lượng để dồn dinh dưỡng cho cây mẹ và để gốc Măng có chỗ trống cho ra đời lứa Măng kế tiếp nhiều hơn và khoẻ mạnh hơn. Thu hoạch Măng tơ được #12-15 ngày thì bón thúc 200 kg NPK 21-7-14 + phân trung-vi lượng, phân dơi/cá/bánh dầu; thu hoạch tiếp #12-15 ngày nữa thì Phải Ngưng Thu Hoạch (Không Nên Thu Hoạch Lứa Măng Tơ Quá 1 Tháng), tránh không để cây mất sức, làm ảnh hưởng năng suất, chất lượng của các đời cây/lứa măng sau.

- Sau khi trồng 180 ngày (>6 tháng): Tiến hành cắt tỉa bỏ toàn bộ đời cây thứ 4 có đường kính thân #8mm trên vườn trồng để thay thế bằng đời cây thứ 5 có đường kính thân #10mm rồi xới xáo đất mặt, làm sạch cỏ non không để cỏ già rơi hạt tái sinh cỏ mới. Làm vệ sinh vườn trồng, phun thuốc phòng ngừa tuyến trùng, nấm bệnh, sâu bọ côn trùng hại cây. Bón thúc 20-30 tấn phân trùn quế + WEHG (hoặc phân chuồng ủ hoai bổ sung Trichoderma) + phân vi sinh và phân sinh học + phân bánh dầu/dơi/cá và 200 kg NPK 16-16-8 + phân trung, vi lượng. Vun đất cao #3-5 cm đậy gốc bảo vệ cổ rễ cây Măng, giữ mặt liếp đất trồng cao #20-30 cm so với mặt đất tự nhiên. Dưỡng bộ rễ khoẻ mạnh và bộ lá sum suê, giữ cây đứng thẳng để quang hợp với nắng tạo năng lượng tổng hợp nuôi dưỡng cây.

Khi cây trưởng thành và đã bắt đầu cho Măng thu hoạch, chỉ nên dùng rơm trấu mục, bã vụn xơ dừa, bã vụn vỏ cà phê, lục bình, tro trấu, các loại phân xanh, hoặc trồng cây họ đậu, cỏ lạc dại để phủ gốc ngăn cỏ dại; tuyệt đối không nên phủ bạt nilon để khử cỏ dại nữa vì làm như vậy vô tình sẽ tạo ra nơi ẩn nấp cho sâu bọ, côn trùng; cỏ sẽ không mọc được nhưng đồng thời cũng phong toả luôn cả sự hô hấp của bộ rễ cây Măng, cản trở sự phát triển của các chồi Măng, kềm hãm sự phát triển bình thường của bộ rễ, cây Măng và cả các lứa Măng về sau này mà trước mắt ta chưa thể thấy ngay hậu quả nặng nề của nó.

c. Bón phân trong chu kỳ dưỡng cây mẹ trẻ thay thế:

@ Trong 1 chu kỳ nghỉ dưỡng cây mẹ trẻ đời sau thay thế cây mẹ già đời trước kéo dài #40-45 ngày: Bón thúc với 10-15 tấn phân trùn quế + WEHG (hoặc phân chuồng ủ hoai + chế phẩm Trichoderma + phân dơi/cá/bánh dầu) + kết hợp phân vi sinh và phân sinh học WEHG, Active Cleaner, Agrostim, Grow More, Komix,… đồng thời 15 ngày/lần bón thúc 150-200 kg NPK 15-15-15 + trung, vi lượng. Lượng phân bón thúc này sẽ tăng dần theo sức lớn của các lứa tuổi cây sẽ cho Măng lớn hơn, nhiều hơn ở các năm sau.

Sau khi tạm ngưng thu hoạch lứa Măng tơ 12-15 ngày, khi quan sát thấy 3-5 cây mẹ trẻ đời sau vừa đủ lớn, bắt đầu bung tàn cành lá thì tiến hành nhổ bỏ 3-5 cây mẹ già đời trước đã vàng úa, hết khả năng cung cấp Măng, cây bị sâu bệnh, cây yếu cổ rễ đổ nghiêng ngả, cây nhỏ và cành lá phát sinh ở phần gốc # 50 cm để thông gió phòng tránh côn trùng, nấm bệnh xâm hại. Xới xáo đất mặt, làm sạch cỏ non, tuyệt đối không để cỏ già rơi hạt tái sinh cỏ mới, tiến hành bón thúc 10-15 tấn phân trùn quế + WEHG (hoặc phân chuồng ủ hoai có xử lý nấm đối kháng Trichoderma + phân dơi/cá/bánh dầu) + phân vi sinh và phân sinh học và 100-150 kg NPK 16-16-8 + phân trung, vi lượng. Vun đất cao 3-5 cm đậy gốc bảo vệ cổ rễ cây Măng (không để phần trắng chân Măng >5 cm làm mất năng suất), giữ mặt liếp cao #30 cm so với mặt đất tự nhiên. Vệ sinh vườn trồng, phun thuốc phòng ngừa tuyến trùng, sâu bệnh hại cây. Dưỡng bộ rễ khoẻ mạnh và bộ lá sum suê, giữ cây đứng thẳng quang hợp với nắng tạo năng lượng hữu cơ tổng hợp nuôi dưỡng cây.

Khoảng 15-20 ngày sau, khi thấy đường kính thân cây mẹ trẻ đời sau đạt >10 mm (lớn cỡ các ngón tay) + bộ lá chuyển sang màu xanh đậm thì tiến hành cắt hạ bớt ngọn cây Măng ở độ cao không thấp hơn 1,20 mét + bón thúc thêm 100-150 kg NPK 21-7-14 + bổ sung phân trung-vi lượng, phân dơi/cá/bánh dầu, dưỡng bộ rễ khoẻ mạnh cùng bộ lá sum suê để kích thích cây trổ Măng. Tiến hành vệ sinh vườn trồng, xới xáo đất mặt, làm sạch cỏ non, tuyệt đối không để cỏ già rơi hạt tái sinh cỏ mới. Vun đất cao #3-5 cm đậy gốc bảo vệ cổ rễ cây Măng (không để phần trắng chân Măng cao quá >5 cm làm mất năng suất, giảm giá trị Măng thương phẩm).

Khoảng 5-10 ngày sau khi cắt hạ ngọn còn 1m20, cây sẽ cho lứa Măng mới, bắt đầu thu hoạch lứa Măng thứ hai kéo dài khoảng 2 tháng; sau đó nghỉ dưỡng cây mẹ thay thế #40 ngày, rồi thu hoạch lứa Măng thứ ba kéo dài #2,5 - 3 tháng. Rồi sau đó cứ như thế tiếp tục dưỡng cây mẹ đời sau và thu hoạch các lứa Măng tiếp theo.

d. Bón phân trong chu kỳ thu hoạch Măng:

@ Trong 1 chu kỳ thu hoạch Măng kéo dài 2-3 tháng (#75-90 ngày): Cần bón thúc 15 ngày / 1 lần với 150-200 kg NPK 21-7-14 + bổ sung phân trung-vi lượng, phân dơi/cá/bánh dầu. Tuỳ theo sự phát triển của cây, có thể dùng thêm các loại chế phẩm sinh học bón gốc và bón lá để kích thích cây Măng phát triển, cho nhiều chồi Măng có năng suất và chất lượng tốt hơn. Lượng phân bón sẽ tăng dần theo sức lớn lên từng năm tuổi của cây.

Người trồng có thể xẻ rãnh 2 bên mép liếp, đào lỗ hoặc đào rãnh (sâu #10-15 cm, bán kính #15-20 cm) quanh gốc để bón phân. Cũng có thể bổ sung nước tưới + phân dinh dưỡng pha loãng vào đất trồng thông qua 2-3-4 đoạn “ty” ống tưới (đường kính 21 mm, sâu 30 cm, khoan nhiều lỗ 2-3 mm và bịt đáy ống) cắm đứng theo bán kính 20-25 cm quanh gốc hoặc dùng vòi xịt áp lực mạnh cắm xuống đất 10-20 cm.

[CHƯƠNG 06]

CÁCH CHĂM SÓC CÂY MĂNG TÂY

Vườn Măng tây chăm sóc tốt và đúng kỹ thuật, có năng suất cao bao giờ ở mỗi gốc/bụi Măng cũng phải có 3-5 cây mẹ to khoẻ (đường kính thân cây mẹ sau 6-9 tháng trồng phải to ít nhất bằng ngón tay út trở lên = #10mm) kèm theo 3-5 chồi măng khoẻ mạnh và to hơn thân cây mẹ (>10mm) theo thế “Mẹ Bồng Con”, “Cha Truyền Con Nối” (Ở mỗi gốc/bụi Măng người trồng chọn giữ lại 3-4 hay 5 cây mẹ và 3-4 hay 5 chồi Măng là tuỳ theo bộ rễ có khoẻ mạnh, bộ lá có sum suê để làm tốt chức năng quang hợp với nắng hay không).

a. Cách tưới và thoát nước cho cây Măng tây:

Để có sản phẩm rau Măng tây non mềm, ngon ngọt, tươi giòn với năng suất, chất lượng cao, người trồng cây Măng tây cần phải thường xuyên vệ sinh vườn trồng + xới xáo đất mặt + cung cấp cân đối dinh dưỡng và đầy đủ nước tưới sạch pH=6.5-7.5, duy trì ổn định độ ẩm 50-60 % trong chân đất trồng + chăm sóc bộ rễ cho thật tốt để có cây mẹ to bằng các ngón tay >10mm, nhằm mục đích thu hoạch được thật nhiều Măng to chất lượng loại 1.

Nước tưới sạch là yếu tố quyết định năng suất và chất lượng Măng nhiều hay ít, tốt hay xấu. Nước tưới Măng tây phải là nước sạch có độ pH=6.5-7.5, bảo đảm không nhiễm độc tố và kim loại nặng. Cần tránh sử dụng nước sông, nước suối công cộng, chỉ nên sử dụng nước giếng khoan đã qua lắng, lọc để quản lý được chất lượng nguồn nước.

Mùa nắng tưới 1-2 lần/ngày, nắng hỗn thì phải tưới 3-4 lần/ngày (>35-37⁰C cây cho rất ít Măng), phủ xơ dừa, tro trấu, lục bình, trồng cây họ đậu / cỏ lạc, tưới phun sương để hạ nhiệt không khí còn #30⁰C, làm mát đất và giữ ẩm 50-60% cho đất để có Măng thu hoạch.

Mùa mưa ẩm độ không khí tăng cao, đất trồng rất dễ bị bão hoà nước, úng rễ, cách tốt nhất là phải có nhà lưới che phủ toàn bộ vườn trồng, hoặc chủ động trải màng phủ 2 bên mép liếp để nước mưa tuột thẳng xuống rãnh thoát, nếu để dư nước bộ lá và bộ rễ cây Măng rất dễ bị úng thối, nấm bệnh và côn trùng xâm hại sẽ làm hỏng cây, chồi Măng sẽ biến dạng cong vẹo, mất giá trị thương phẩm, mất năng suất !

Nếu đã lỡ trồng cây Măng ở vùng đất thấp, thường ngập nước hay bị triều cường, cần phải có đê bao, đào mương thoát nước quanh rẫy trồng, sử dụng bơm công suất lớn để tháo nhanh nước ngập ra khỏi đất trồng, tuyệt đối không được để rẫy Măng bị ngập úng quá 8 giờ/ngày.

Với diện tích sản xuất lớn, cách tưới tràn kết hợp bón phân qua rãnh thẩm thấu vào chân đất là tiết kiệm, ít tốn kém nhất. Tùy khả năng và điều kiện, cũng có thể tưới phun ngược từ mặt luống lên ngọn cây Măng (tưới nhồi 2 giờ tưới + 2 giờ nghỉ xen kẽ nhau), hoặc tưới tia liên tục, tưới nhỏ giọt thẳng vào chân đất trồng.

Cách tưới phun sương có thể làm phát sinh nhiều cỏ dại, cũng có thể làm hỏng Măng chưa thu hoạch nếu không kịp chụp nón bảo vệ yếm lá đài và đầu bông các chồi Măng. Cách tưới tràn qua rãnh có thể hạn chế được cỏ dại, nhưng sau khi tưới nếu gặp trời mưa to có thể làm ngập úng chân đất. Cách tưới tia liên tục, tưới nhỏ giọt + bón phân pha loãng điều khiển tự động theo công nghệ Israel để giữ đều độ ẩm 50-60 % trong đất mùa mưa cũng như mùa nắng ở Peru có thể cho Măng chất lượng và năng suất cao đến 60-80 tấn/ha/năm.

Dùng hệ thống tưới tia liên tục hoặc tưới nhỏ giọt kết hợp bón phân dơi/cá/bánh dầu, phân hữu cơ và phân vi sinh, phân sinh học để bảo đảm cung cấp đầy đủ dinh dưỡng và duy trì thường xuyên độ ẩm 50-60 % trong chân đất trồng, có thể chủ động điều chỉnh lượng nước không để khô hạn làm teo rễ hoặc thừa nước ngập úng bộ rễ quá 8 giờ/ngày (có thể dùng ống tưới chuyên dùng 16-34 mm của Israel (#3.000 đ/mét); hoặc dùng ống “Twin Tube Irregation SHUEN YUE” của Taiwan (#5-6.000 đ/mét) đường kính 34-40 mm, mỗi đoạn dài 100 m, cứ cách 22 cm có 1 điểm tưới gồm 3 tia nước phun sương thật nhuyễn, nếu dùng áp lực mạnh có thể tạo ra 1 tia đứng phun cao 1,50 mét + 2 tia phun xiên 2 bên x mỗi bên 1,5-2 mét có tác dụng vừa giải nhiệt vừa tạo ẩm vườn trồng, nếu dùng áp lực yếu có thể tạo ra 3 tia phun cao 10-20 cm và gần 10-20 cm x 2 bên có tác dụng như tưới nhỏ giọt liên tục trên mặt luống đất trồng; hoặc cũng có thể dùng ống nhựa đen dẻo của VN đường kính 16-21-27 mm ống tròn đục lỗ 2-3 mm hoặc ống dẹp cuộn tròn đục lỗ nhỏ giọt bằng đường kim máy may mũi thưa). Người trồng cũng có thể dùng vòi phun bằng máy có áp lực cao (cắt bỏ đầu bec) cắm sâu xuống đất #10-15 cm để tưới nước + phân loãng.

Vì chồi Măng non sinh sôi và phát triển chủ yếu vào ban đêm, không nên tưới nhiều sau 17 giờ chiều để tránh trời mưa đêm có thể làm dư nước ngập úng chân đất trồng và bộ rễ cây Măng tây. Người trồng chỉ nên tưới nước cho cây Măng tây vào các buổi sáng hàng ngày sau khi đã thu hoạch xong lứa Măng tươi mỗi buổi sáng; nếu tưới vào buổi chiều mà gặp trời mưa to vào buổi tối sẽ dư nước ứ đọng không rút thoát đi được, có thể làm chân đất trồng cây Măng ngậm nước. Chân đất ngập úng nhiều ngày sẽ làm tổn thương hoặc thối hỏng bộ rễ cây Măng, ngay lập tức sẽ ảnh hưởng, ức chế việc sinh sôi nảy nở các chồi Măng vào buổi tối hôm đó, hoặc có thể làm biến dạng cong vẹo chồi Măng, làm giảm hoặc mất sản lượng Măng vào buổi sáng hôm sau và những ngày sau đó. Trong trường hợp này, dù là đêm tối cũng phải khẩn trương tổ chức tiêu thoát nước cho vườn/rẫy Măng. Phải có hệ thống mương thoát nước thật tốt và phải chuẩn bị sẵn bơm nước công suất lớn để chủ động tháo nước thật nhanh ra khỏi rẫy trồng Măng.

b. Cách làm cỏ cho cây Măng tây:

Trồng cây Măng tây trên diện tích lớn, làm cỏ bằng tay sẽ tốn nhiều công sức, thời gian và mất rất nhiều chi phí nhân công. Cách làm cỏ tốt nhất cho vườn/rẫy trồng Măng tây là phải thường xuyên xới xáo đất và làm cỏ dứt điểm ngay từ lúc cỏ còn non, tuyệt đối không để cỏ già rơi hạt tái sinh lớp cỏ con cháu.

Ngay từ khi chuẩn bị đất trồng, cần làm cỏ nhiều lần cho thật sạch, phun thuốc diệt mầm cỏ thật kỹ, kết hợp xử lý các chế phẩm sinh học phòng ngừa tuyến trùng, nấm bệnh, côn trùng, sâu bọ. Khi chuẩn bị liếp đất trồng, cần căng dây lấy mực để xẻ rãnh, lên liếp, trồng cây cho thẳng hàng. Biện pháp này sẽ giúp ích rất nhiều cho việc làm cỏ bằng máy làm cỏ và xới xáo đất (có thể tự chế), đồng thời tạo đường đi thuận lợi để dùng máy xẻ rãnh bón phân và lấp rãnh bón phân (có thể tự chế), chăm sóc cây và vận chuyển Măng thu hoạch sau này.

Trong thời gian mới trồng từ 1-6 tháng tuổi, do cây còn nhỏ bộ rễ chưa phát triển rộng, để hạn chế cỏ người trồng có thể trồng cây Măng với màng phủ nông nghiệp hoặc dùng màng phủ tự huỷ, dùng lục bình, vụn xơ dừa, trấu mục, tro trấu, rơm rạ, mạt cưa,… đã xử lý mầm bệnh, hoặc trồng cây họ đậu, cỏ lạc dại, rau ăn lá,… để phủ gốc cây Măng.

Do bộ rễ cây Măng tây rất “nhạy cảm” với môi trường sống, nước tưới và thời tiết (nhất là mùa mưa bão), và do rau Măng tây là sản phẩm phải thu hoạch hàng ngày, nên khi bộ rễ cây trưởng thành đã trải rộng 50-70 cm và cây đã cho thu hoạch Măng thì chỉ nên trồng cây họ đậu, cỏ lạc dại, dùng tro trấu, rơm rạ, lục bình, vụn xơ dừa, vỏ cà phê,… đã xử lý nấm bệnh để phủ gốc, tuyệt đối không nên dùng bạt nilon phủ gốc để khử cỏ nữa, vì như vậy sẽ vô tình tạo nơi ẩn nấp cho côn trùng, phong toả dưỡng khí hô hấp của bộ rễ và ngăn cản sự tác động có lợi của ánh nắng, phá hỏng sự phát triển bình thường của cây Măng và các chồi Măng non, sẽ ảnh hưởng nặng nề đến sự phát triển của các thế hệ/đời cây Măng về sau (cỏ mà không mọc nổi thì bộ rễ của cây Măng cũng sẽ bị hậu quả tương tự như vậy, có khi người trồng phải huỷ bỏ cả vườn/rẫy Măng chỉ sau vài đợt thu hoạch !).

- Sau mỗi lần bón phân, cần lấy lớp đất mặt hai bên mép liếp vun cao #3-5 cm đậy gốc bảo vệ cổ rễ cây Măng và giữ mặt liếp đất trồng cao #20-30 cm so với mặt đất tự nhiên, giữ cây đứng thẳng, đồng thời tạo độ dốc nghiêng về 2 mép liếp để thoát nước tưới. Cách làm này cũng giúp ích rất nhiều cho việc kiểm tra và hạn chế cỏ dại.

Dùng thường xuyên các loại phân trùn quế + WEHG, Trichoderma, Active Cleaner,… để cải tạo đất có thể hạn chế đáng kể cỏ dại trên đất trồng. Cũng có thể cẩn thận dùng thuốc diệt cỏ và sâu hại cây Măng trong giai đoạn ngưng thu hoạch chờ dưỡng cây mẹ trẻ thay thế. Chú ý sử dụng thuốc diệt cỏ và bảo vệ thực vật theo nguyên tắc “4 đúng” và theo tiêu chuẩn an toàn Viet-GAP hoặc Global-GAP, không để dư lượng thuốc ảnh hưởng chồi Măng và làm mất sức cây Măng, đồng thời phải bảo đảm thời gian cách ly bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng.

c. Cách giữ cây Măng tây đứng thẳng để lấy nắng quang hợp với bộ lá nhằm tạo ra năng lượng hữu cơ tổng hợp cung cấp dinh dưỡng cho cây và bộ rễ:

Trong quá trình sinh trưởng và phát triển của mình, cây Măng tây sẽ cao lớn, tăng dần số lượng có thể đến >10-20 thân cây trên một bụi, lứa thân cây thế hệ sau sẽ to hơn lứa thân cây thế hệ trước, và lứa Măng thế hệ sau sẽ to hơn lứa Măng thế hệ trước. Cây sẽ bung tàn cành lá sum suê có thể rộng đến 50-70-90 cm rất dễ làm đổ ngả cây khi gặp mưa to gió lớn, đồng thời làm lung lay tổn thương cổ bộ rễ và làm mất khả năng quang hợp của lá với ánh nắng mặt trời nhằm tạo ra năng lượng hữu cơ tổng hợp cung cấp dinh dưỡng cho cây. Vì vậy, người trồng phải thường xuyên tỉa cây, mỗi gốc chỉ cần giữ lại để tập trung dinh dưỡng “vỗ béo” 3-5 cây mẹ + 3-5 chồi Măng non khoẻ mạnh và to hơn cây mẹ, giăng dây chống đổ ngả cây, giữ cây đứng thẳng để bộ lá quang hợp với nắng.

Cách làm: Ngay sau khi trồng cây ra đất sản xuất, chen giữa hàng các cây Măng đã trồng, có thể tiến hành cắm các cọc cement vuông 10cm hay cọc cừ tràm (hoặc cây lâu mục) đường kính #10cm để cột dây cố định từng cây Măng cao 100 cm, cách nhau 3-4 mét, dùng dây điện thoại cũ hoặc dây cước nilon 2-3 mm bền chắc (chịu được mưa nắng ít nhất 2-3 năm) giăng thành một hàng đôi cao cách mặt liếp #20-30 cm để kẹp lỏng cây Măng vào giữa đôi dây. Sau đó, tuỳ theo độ cao và lớn theo sự phát triển của cây, có thể nâng đôi dây lên các độ cao 50 cm, 70 cm,..., hoặc giăng thêm 1 hàng dây thứ hai nữa để tránh gió quật đổ ngả cây và giữ cho cây Măng luôn đứng thẳng.

Đứng thẳng là tư thế thuận lợi nhất giúp cho cây Măng tây có thể tiếp nhận đầy đủ, trọn vẹn ánh nắng toàn phần để quang hợp với bộ lá tạo ra năng lượng hữu cơ tổng hợp nuôi dưỡng cây phát triển nhanh chóng bộ gốc, bộ rễ và cho thu hoạch nhiều Măng chất lượng cao.

+ Lưu ý: Khi giăng dây chống đổ ngả cây, không nên để dây ôm siết chặt các thân cây mà phải tạo khoảng trống cần thiết cho 3-5 thân cây mẹ có thể phát triển tự do trong phạm vi đường kính # 30-50 cm để cây trưởng thành có đủ chỗ trống bung rộng tàn cành lá sum suê quang hợp với nắng, tránh nước mưa hay nước tưới làm dính lá có thể làm thối hỏng lá tạo điều kiện cho côn trùng, nấm bệnh xâm nhập.

d. Cách cắt hạ bớt ngọn, kích thích cây trổ Măng:

Như trên đã nói, ở thời điểm sau khi trồng khoảng 135 ngày (4,5-5 tháng), khi quan sát thấy đường kính thân cây mẹ đạt >10 mm (lớn cỡ các ngón tay) + lá cây mẹ từ màu xanh nhạt chuyển sang màu xanh đậm là những dấu hiệu cho thấy cây trưởng thành, sắp đến thời kỳ bắt đầu cho Măng thu hoạch.

Ngay lúc này, để kích thích cây phát triển nhanh chóng và trổ nhiều chồi Măng, cần phải tiến hành cắt hạ ngọn 3-5 cây Măng mẹ ở độ cao không thấp hơn 1m20 + Xới xáo đất mặt, làm sạch cỏ non, bón thúc 400kg NPK 21-7-14 + bổ sung phân trung-vi lượng, phân dơi/cá/bánh dầu. Vun đất cao # 3-5 cm đậy gốc và giữ mặt liếp đất trồng cao # 20-30 cm so với mặt đất tự nhiên, sửa dây giăng để giữ cây đứng thẳng. Cung cấp đầy đủ dinh dưỡng cho bộ rễ khoẻ mạnh để cây Măng bung mạnh cành lá sum suê lấy nắng quang hợp tạo ra năng lượng hữu cơ tổng hợp dinh dưỡng nuôi cây + Tỉa bỏ cây bị sâu bệnh, cây bị đổ nghiêng ngả, cây già, cây nhỏ và cành lá phát sinh ở phần gốc khoảng 50 cm để thông gió phòng tránh côn trùng, bệnh hại + Vệ sinh vườn trồng, phun thuốc phòng ngừa nấm bệnh, sâu hại cây. Làm như vậy sẽ giúp cho cây mẹ mau to gốc và nhanh chóng phát triển bộ rễ, tạo ra điều kiện cơ bản để cây cho Măng to hơn, tăng thêm năng suất, Măng thu hoạch lứa sau nhiều hơn, cao hơn lứa trước.

Nếu cung cấp nước tưới và dinh dưỡng không đầy đủ, không cân đối phân đa - trung - vi lượng, vi sinh, bộ rễ thiếu dưỡng chất, hoặc cắt hạ ngọn thấp hơn 1m20, đường kính thân cây mẹ ốm hơn <7-8 mm, bộ lá cây Măng tây sẽ phát triển kém, không đủ sức quang hợp, chồi Măng non sẽ phát triển chậm (có khi phải mất 2-3 ngày tuổi thay vì chỉ cần 1 ngày tuổi là chồi Măng đã đủ chiều cao 20-23 cm để thu hoạch), cọng Măng có gốc to nhưng đầu bông nhỏ, dễ bị kéo xơ già hoá và trổ tay cành lá, làm mất giá trị thương phẩm !

e. Cách bảo vệ đầu bông và tạo ra các chồi măng đẹp ngọn, nâng cao giá trị thương phẩm cho rau Măng tây xanh:

Ở khoảng 3-5 cm trên đầu phần ngọn các chồi Măng có phân bố các cành lá non (thường gọi là đầu bông), khi còn búp chúng ôm sát dính liền thân Măng, lúc đã trổ bông, đầu bông trổ tay già hoá, nách lá hé mở, mồ hôi từ đầu bông và các loại tạp chất bẩn như đất cát, nước mưa, nước tưới lọt vào nách lá sẽ là các tác nhân nhanh chóng làm mềm nhũn, thối hỏng đầu bông khiến chồi Măng bốc mùi khó chịu, mất giá trị thương phẩm, không thể đưa vào lưu thông phân phối được.

Do đó, khi các chồi Măng non xuất hiện trên đất trồng cao khoảng 4-5 cm, người trồng dùng màng nhựa nilon dày tạo ra các mũ hình chóp nón cao # 4-5 cm chụp trên đầu các chồi Măng như đội nón lá để bảo vệ các đầu bông + kềm hãm sự hé nở nách lá (già hoá) của đầu bông + góp phần hạn chế, làm chậm sự già hóa của chồi Măng.

Làm như vậy sẽ bảo vệ được phẩm chất các đầu bông búp và tạo ra được các chồi Măng non mềm, đẹp ngọn, có giá trị thương phẩm cao.

[CHƯƠNG 07]

CÁCH THU HOẠCH RAU MĂNG TÂY XANH

a. Cách thu hoạch sản phẩm rau Măng tây xanh:

Chồi măng non phát triển chủ yếu vào ban đêm, tuỳ nguồn dinh dưỡng và nước tưới cung cấp đủ hay thiếu, sau 1 đêm tuổi chúng có thể vượt cao 10-15-20-23 cm đủ để thu hoạch. Việc thu hoạch rau Măng tây khá đơn giản, chỉ cần dùng dao cắt hoặc giật hái bằng tay như thu hoạch hoa Huệ. Thời gian thu hoạch thông thường từ 5g30-8g30 sáng mỗi ngày, khi Măng chưa tiếp xúc với nắng để tránh bị héo, mềm yểu nhanh sau thu hoạch. Từ năm thứ 3-4-5, khi sản lượng nhiều thì có thể thu hoạch thêm vào buổi chiều mát, khi mặt trời đã lặn.

Trước khi thu hoạch Măng sáng/chiều, cần tiến hành tưới nhẹ cho rẫy Măng để bổ sung nước chống “hóc” và chống “sốc” cho Măng sau khi hái khỏi vườn trồng, giữ tươi lâu cho Măng thương phẩm, để Măng thương phẩm có chất lượng non mềm, tươi dòn, ngon ngọt đặc trưng.

Khi các chồi Măng to đường kính giữa thân măng >8-10-12 mm nhô lên cao khỏi mặt đất #17-20-23 cm (#1 gang tay) là lúc cần phải thu hoạch ngay để có được sản phẩm Măng non mềm, đầu bông còn búp, thân măng tươi giòn, chất lượng cao (lúc này chồi Măng mới có 1 đêm tuổi nên chưa kịp kéo xơ, già hoá). Chọn các chồi Măng có phần thân xanh nhú trên mặt đất cao #17-20-23 cm, đầu bông (đài lá non) còn búp ôm sát dính liền thân Măng, dùng dao cắt hoặc dùng tay nắm sát gốc nghiêng 45⁰C xoay và giật nhẹ lên như thu hoạch hoa Huệ mà không để lại vết thương. Cách thu hoạch bằng tay có lợi hơn dùng dao cắt vì sẽ tránh được việc vô tình làm tổn thương các chồi Măng khác, để lại vết thương có thể làm thối hỏng phần gốc Măng còn lại ở dưới mặt đất sẽ tạo điều kiện cho nấm bệnh xâm hại bộ rễ !

Chồi Măng thu hoạch sớm (từ lúc đầu bông còn búp) dù cọng Măng ngắn (dài/cao 13-17-20-23 cm như tiêu chuẩn nước ngoài) sẽ có đường kính thân Măng to >10-15-20 mm, non mềm giòn rụm, có vị ngọt và mùi thơm đặc trưng, không có xơ, chất lượng cao hơn Măng thu hoạch trễ (khi đầu Măng đã trổ bông) có cọng Măng dài/cao hơn 25-27 cm, nhưng đường kính thân Măng nhỏ hơn <10 mm, thân Măng kéo xơ già hoá, đầu Măng đã trổ bông, chất lượng Măng sẽ kém hơn.

Rau Măng tây sau khi thu hoạch cần phải tránh không để tiếp xúc với ánh nắng, đem ngay vào nơi thoáng mát, nhanh chóng tiến hành phân loại Măng loại 1 và Măng loại 2 theo yêu cầu của đơn vị thu mua: Dùng vòi nước mạnh xịt rửa sạch đất, cát nhưng tuyệt đối không được để ướt đầu Măng vì nước ứ đọng sẽ làm thối hỏng các búp lá non, hư hỏng đầu bông chồi Măng nhanh chóng (nếu lỡ để ướt đầu bông chồi Măng thì phải giũ sạch nước và làm khô bằng quạt gió), cắt cỡ, dùng loại dây không có hoá chất độc hại cột thành bó 0,50 - 1kg, dùng giấy chuyên dùng hoặc giấy báo sạch (giấy trắng không có mực in) gói bảo vệ đầu bông bó Măng tránh không để va chạm làm dập hỏng đầu bông, rồi xếp thẳng đứng vào thùng carton cứng 5-7 lớp sóng hoặc két/giỏ nhựa, thùng xốp ở đáy có lót vật liệu xốp mềm ẩm nước hoặc nước đá khô để giữ mát, chống sốc “ổ gà” và chống “hóc” cho Măng trong quá trình vận chuyển, khẩn trương chuyển giao ngay cho đại lý thu mua trong ngày để họ kịp thời gian chế biến, bảo quản mát, phân phối ra thị trường nội địa hoặc vô bao bì, đóng kiện xuất khẩu.

Rau Măng tây nếu chưa kịp sơ chế hoặc sử dụng ngay thì cần phải nhanh chóng đưa vào nơi thoáng mát, tiến hành giải nhiệt rồi làm lạnh nhanh, đưa vào bảo quản mát trong kho mát nhiệt độ >2-5⁰C + ẩm độ 90% (lạnh+khô của tủ lạnh sẽ làm các loại rau củ quả và rau Măng tây mất nước và mau héo; đông lạnh dưới 0⁰C để lâu lấy ra không dùng kịp Măng tây sẽ bị ngậm nước tổn thương lạnh).

Chồi Măng sau khi thu hoạch vẫn còn “sống” chứ chưa “chết” hẳn, nếu cắm vào 1-2 cm nước lạnh sạch để 2-3 giờ sẽ phát triển vượt thêm chiều cao #1-2-3 mm, đường kính thân Măng sẽ ốm bớt #0,1-0,5 mm. Nếu ngâm/cắm chân Măng vào nước để lâu qua đêm, chân Măng sẽ ngả vàng như đóng phèn, dễ bị thối nhũn rỗng ruột, thân Măng sẽ bị kéo xơ già hoá, giảm hương vị và tính chất tươi giòn, ngon ngọt đặc trưng, đầu Măng ối đọng nước sẽ đổi màu, thối hỏng, bốc mùi khó chịu.

Tiếp tục thu hoạch Măng mỗi ngày cho đến cuối mỗi chu kỳ thu hoạch Măng 2,5 - 3,5 tháng, khi thấy đường kính thân Măng nhỏ hơn cây bút bi <7-8 mm + cây mẹ già có dấu hiệu vàng úa lá (lão hoá) Thì Phải Ngưng Thu Hoạch Ngay, rồi tiến hành trẻ hoá rẫy Măng bằng cách chọn giữ lại 3-5 chồi Măng to khoẻ, sạch bệnh ở mỗi gốc để dưỡng làm cây mẹ trẻ thay thế, bỏ nón chụp đầu Măng ra.

Việc trẻ hoá rẫy Măng thường được thực hiện bằng 2 cách:

a. Hoặc tiến hành xử lý tập trung, đồng loạt cắt tỉa bỏ toàn bộ số cây mẹ già cũ trên cả vườn trồng để chờ thay thành đời cây mẹ trẻ mới, sau #2,5-3,5 tháng thu hoạch Măng thì nghỉ dưỡng cây #40-45 ngày, trong thời gian này người trồng sẽ tiến hành xử lý thuốc bảo vệ thực vật, khử tuyến trùng, nấm bệnh, côn trùng gây hại vườn trồng.

b. Hoặc tiến hành xử lý cục bộ, riêng lẻ ở từng gốc/bụi Măng để vẫn duy trì việc thu hoạch Măng liên tục hàng ngày: Ngay sau khi thu hoạch #10-15 ngày trong mỗi chu kỳ thu hoạch Măng, người trồng chọn giữ lại 3-5 chồi Măng sạch bệnh, to khoẻ hơn cây mẹ ở từng gốc/bụi Măng dưỡng làm cây mẹ trẻ mới theo thế ”3-5 mẹ bồng 3-5 con”.

Khi cây mẹ trẻ mới vừa đủ lớn, đường kính thân đạt >10 mm + bắt đầu bung tàn cành lá thì tỉa bỏ cây mẹ già cũ vàng úa, cây bị sâu bệnh, cây nhỏ và cành lá phát sinh ở phần gốc #50 cm để thông gió phòng bệnh, xới xáo đất mặt, làm sạch cỏ non, đồng thời bón thúc 150-200 kg NPK 15-15-15 + bổ sung phân trung-vi lượng, phân dơi/cá/bánh dầu, vun đất cao #3-5 cm đậy gốc cây Măng và giữ mặt liếp đất trồng cao 20-30 cm so với mặt đất tự nhiên, giữ cây đứng thẳng để lấy nắng quang hợp, phun thuốc phòng ngừa tuyến trùng, nấm bệnh, côn trùng hại cây, chuẩn bị chu kỳ thu hoạch mới.

b. Cách phân loại sản phẩm rau Măng tây xanh:

Ngoài hương vị và màu sắc đặc trưng, đầu bông búp với các đài lá non còn ôm sát dính liền thân Măng, đường kính thân Măng và độ dài chồi Măng là các tiêu chuẩn cơ bản phân loại rau Măng tây :

- Rau Măng tây loại 1: Đường kính thân Măng bình quân >09-15 mm, dài #17-20-23 cm, không có phần chân trắng ở gốc Măng, cọng Măng non mềm và tươi dòn, không có dư lượng thuốc BVTV, không có tạp chất và bùn đất, không có màu và mùi khác lạ, thân Măng thẳng không dị dạng cong vẹo, đầu bông còn búp và đài lá non còn ôm sát dính liền thân Măng, không trổ tay cành lá non, không kéo xơ già hoá, đạt tiêu chuẩn rau sạch an toàn Viet-GAP hoặc Global-GAP.

- Rau Măng tây loại 2: Đường kính thân Măng bình quân >06-09 mm, dài #17-20-23 cm, không có phần chân trắng ở gốc Măng, cọng Măng non mềm và tươi dòn, không có dư lượng thuốc BVTV, không có tạp chất và bùn đất, không có màu và mùi khác lạ, thân Măng thẳng không dị dạng cong vẹo, đầu bông còn búp và các đài lá non còn ôm sát dính liền thân Măng, không trổ tay cành lá non, không kéo xơ già hoá, đạt tiêu chuẩn rau sạch an toàn Viet-GAP hoặc Global-GAP.

- Rau Măng tây loại 3: Đường kính thân Măng bình quân >03-06 mm, dài ngắn bất kỳ từ >17-20-23 cm do bắt buộc phải thu hoạch không để cạnh tranh dinh dưỡng với các chồi Măng khác hoặc phát triển thành cây cạnh tranh với các chồi Măng to, khoẻ mạnh đang dưỡng làm cây mẹ thay thế. Người trồng có thể cung cấp Măng loại 3 cho các quán ăn nhỏ lẻ ở địa phương, hoặc sử dụng làm rau tươi trong bữa ăn hàng ngày rất có lợi cho sức khoẻ người thân trong gia đình.

c. Cách thu hoạch sản phẩm rau Măng tây trắng:

Bản thân mầm chồi Măng non khi mới sinh ra từ lưng bộ rễ cây Măng ở dưới mặt đất khởi đầu có màu trắng, tức sản phẩm Măng tây trắng. Khi chồi Măng trồi lên khỏi mặt đất, thông qua tiếp xúc với tia tử ngoại ánh nắng mặt trời chiếu xạ sẽ làm phát triển nhiều diệp lục tố khiến chồi Măng chuyển thành màu xanh (hiện tượng sinh học thực vật trong tự nhiên), và trở thành sản phẩm Măng tây xanh.

Từ đặc điểm sinh học này, với những vườn/rẫy Măng đã đủ >2-3 năm tuổi, người trồng có thể tổ chức canh tác và thu hoạch sản phẩm Măng tây trắng để làm phong phú mặt hàng phục vụ thị trường tiêu dùng và đóng hộp xuất khẩu bằng cách xử lý lấp đất hoặc compost dày 20-25cm phủ kín chồi Măng, hoặc dùng màng phủ đen có tráng nhôm (alluminium foil) ngăn cản ánh nắng mặt trời chiếu xạ vào chồi Măng cho đến khi chồi Măng đạt chiều cao thương phẩm >17-20-23 cm với đường kính thân Măng >9-12-15 mm thì tiến hành thu hoạch để lấy sản phẩm Măng tây trắng.

@ Trong điều kiện khí hậu ôn đới, nhờ có nhiệt độ bình quân trong chân đất trồng thấp hơn <28⁰C nên bộ rễ cây Măng tây có thể tự tích trữ, lưu giữ được dưỡng chất Carbohydrates (chất đường dinh dưỡng tổng hợp) để cây có đủ năng lượng cho Măng vào mùa xuân. Để thu hoạch Măng tây trắng, ở những rẫy Măng đã đủ 3 năm tuổi trở lên, từ mùa đông người ta tiến hành nhổ/cắt bỏ sát gốc toàn bộ số cây trồng trên mặt đất chỉ giữ lại bộ rễ trong đất (lúc này trên rẫy trồng Măng trông giống như một bãi đất trống), rồi dùng bạt đen có tráng màng nhôm aluminium foil phủ kín toàn bộ liếp đất trồng để ngăn không cho ánh nắng chiếu xạ làm xanh (lục hoá) chồi Măng non.

Để có Măng tây trắng chất lượng cao, người trồng cần phải khẩn trương tiến hành việc thu hoạch vào lúc sáng sớm khi mặt trời chưa mọc để tránh ánh nắng chiếu xạ thân Măng phát triển nhiều diệp lục tố chuyển hoá thành Măng tây xanh. Măng tây trắng thu hoạch xong cần phải tránh không để tiếp xúc với ánh sáng trong suốt quá trình lưu thông phân phối, hoặc phải đưa vào đóng hộp càng sớm càng tốt.

@ Trong điều kiện khí hậu nhiệt đới ấm áp như ở Việt Nam, chân đất trồng cây Măng tây thường có nhiệt độ cao hơn >28⁰C nên bộ rễ của cây Măng tây không thể tự lưu trữ được dưỡng chất Carbohydrates (chất dinh dưỡng tổng hợp), người trồng cần phải duy trì thường xuyên việc chăm sóc bộ rễ khoẻ mạnh để có bộ lá sum suê lấy nắng quang hợp cung cấp năng lượng hữu cơ tổng hợp cho sự tăng trưởng của bộ rễ và của các chồi Măng, nên ở nước ta không thể cắt bỏ hết cây mẹ trên đất trồng để thu hoạch sản phẩm Măng tây trắng đồng loạt giống như cây Măng trồng ở vùng ôn đới được.

d. Cách bảo quản Rau Măng tây thành phẩm :

Măng tây phải trữ tủ mát ở nhiệt độ >2-5⁰C + ẩm độ 90% để giữ nước làm tươi thân Măng, không thể đơn giản bảo quản trong tủ lạnh vì lạnh + khô của tủ lạnh sẽ làm mất nước, khô héo cọng Măng.

Cách bảo quản: Măng tây mua về dùng dao bào gọt bỏ lớp vỏ xơ mỏng ở #10 cm phần gốc măng, rửa sạch, đem trụn/chần 2-3 phút với nước đã đun sôi sẵn (có 1 ít muối + 1 ít giấm để giữ màu xanh và độ giòn) rồi chuyển qua ngâm ngay 15-20 phút vào thau/chậu nước đá lạnh, xong vớt ra để ráo; tiếp theo:

Cách 1: Bảo quản tươi: Dùng khăn ẩm 50% hoặc giấy báo sạch không có mực in càng tốt quấn kín bó măng cho vào túi PE cột kín xếp vào ngăn mát tủ lạnh sẽ giữ tươi được 5-10 ngày tuỳ chất lượng Măng.

Cách 2: Chế biến: Măng tây xắt lát chéo 3-4 cm hoặc cắt khúc 5-7 cm xếp gọn vào lọ thuỷ tinh hoặc hũ nhựa không có độc tố, rồi: (a) Hoặc ngâm chua ngọt với giấm chua nấu sôi để nguội với 1 ít đường (hoặc không đường) + 1 ít muối + có thể kết hợp thêm gừng, tiêu, hành, tỏi, ớt…; (b) Hoặc ngâm vào các loại dầu thực phẩm như dầu hào, dầu ô-liu, dầu đậu nành, dầu đậu phọng,…; (c) Hoặc chế biến thành dưa món, kim chi,… rồi xếp vào ngăn mát tủ lạnh sẽ bảo quản được 15-30 ngày tuỳ theo chất lượng Măng.

Cách 3: Trữ kho lạnh: Măng tây muốn giữ tươi lâu >6-12 tháng phải đóng hộp hoặc kích đông nhanh IQF, bảo quản ở kho mát 2-5⁰C:

- Rửa sạch: Măng tây đưa về nơi chế biến, dùng vòi nước áp lực mạnh rửa sạch đất cát, tạp chất bám trên thân Măng, bào/gọt bỏ lớp vỏ xơ mỏng ở 10 cm phần gốc măng, loại bỏ sản phẩm không đạt yêu cầu sử dụng rồi cắt cỡ dài ngắn 15-17-19-21-23cm,... theo quy cách hợp đồng, sau đó rửa lại với thuốc tím hoặc nước Clor nồng độ 20-50 ppm.

- Chần: Dùng dung dịch CaCl₂ nồng độ 0,1% để chần/trụn Măng tây 2-3 phút, sau đó cho làm lạnh nhanh để diệt enzyme, giữ ổn định màu sắc đặc trưng và giữ vitamin C; kết hợp xử lý với ion Ca₂⁺ để Măng tây vẫn giữ được độ cứng giòn khi đưa vào sử dụng.

- Bao bì đóng gói, kích đông nhanh (IQF): Sau đó, Măng tây thành phẩm được đóng gói trong túi trữ đông hoặc rút chân không, hàn kín miệng rồi cho lên băng tải đưa vào thiết bị kích đông nhanh IQF (Pre-Cooling Machine) trong #20-25 phút rồi chuyển vào kho mát 2-5⁰C.

- Vận chuyển, giao nhận: Măng tươi phải xếp đứng 5-10 kg/thùng vào thùng xốp hoặc thùng carton 5-7 lớp sóng cứng để tránh dập hỏng đầu bông, và phải vận chuyển bằng xe mát ở nhiệt độ 2-5⁰C.

đ. Cách dùng Măng tây làm thực phẩm dinh dưỡng /chữa bệnh:

Măng tây có 31/141 dược chất hoá học có tác dụng phòng và chống ung thư, là một loại rau thực phẩm có hàm lượng dinh dưỡng rất cao, có thể sử dụng trong bữa ăn hàng ngày dưới nhiều hình thức chế biến phong phú như trộn salad, làm gỏi, ăn tươi như rau sống, nấu nước sâm, làm nước ép, xay sinh tố (cùng với mật ong + kem đậu phọng + sữa tươi), làm yaourt, làm kim chi, dưa món…, hoặc tẩm dầu hào, dầu mè, dầu olive,… kết hợp bơ, sữa tươi, rượu mùi,… rồi chiên, xào, nấu, nướng với tôm, cua, thịt, cá hay làm lẩu, nấu canh, nấu súp,… đều rất ngon, bổ dưỡng và có tác dụng phòng/chữa bệnh rất tốt (lưu ý: Măng tây chín giòn ăn ngon hơn chín mềm).

Cách chế biến Măng tây làm thực phẩm phòng / chữa bệnh:

Rau Măng tây dùng thường xuyên từ 3 tháng với 200-250 gr/ngày sẽ có các tác dụng tổng hợp: Giảm Stress, Giải độc cơ thể, Chống táo bón, Lợi tiểu, Tráng dương Bổ thận, Tăng cường Sinh lực, Tăng cường Sức khoẻ Tình dục, Giảm Cholesterol, Ổn định Huyết áp, Ngừa Đột quỵ Tim mạch, Phòng/Trị bệnh Tiểu đường, Suy Gan Thận, bệnh Ung thư, Chống Béo phì, Chống Lão hoá, Chống Viêm khớp, Ổn định Kinh nguyệt, Làm tốt Sữa mẹ, Hạn chế các Dị tật Bẩm sinh trong Quá trình Hình thành Hệ thống Tế bào Thần kinh ở Thai nhi…

Rau Măng tây mua về dùng dao bào gọt bỏ lớp vỏ xơ mỏng ở 10 cm phần gốc (có thể xử lý phần xơ ở gốc bằng cách cắt lát mỏng 2-3mm), rửa sạch, chần 1-2 phút với nước đun sôi + 1 ít muối + 1 ít giấm (để giữ màu xanh và độ giòn), rồi làm kem tươi, yogurt, sinh tố (có thể thêm muối, đường, bơ, kem đậu phọng, mật ong, sữa tươi và trái cây khác tuỳ khẩu vị mỗi người), chia thành từng cốc/hũ nhỏ cất vào ngăn đông hoặc ngăn mát tủ lạnh để dành ăn/uống mỗi ngày 2-4 lần, mỗi lần 4-5 muỗng canh (dùng lạnh hoặc nóng).

Để thay đổi khẩu vị, Măng tươi có thể chần/trụn nước đun sôi 1-2 phút rồi ngâm ngay #20 phút với nước đá lạnh để giữ độ giòn, dùng trộn salad, làm gỏi, kim chi, làm lẩu, nấu canh, chiên, xào, nấu, nướng với thịt, cá, tôm, cua dùng trong bữa ăn hàng ngày. Khi hỗ trợ điều trị trường hợp bệnh nặng có thể dùng liều lượng nhiều hơn như một loại thực phẩm chức năng thiên nhiên hoàn toàn không có hại gì (có thể dùng gốc Măng tươi cho rẻ tiền –gọt bỏ lớp vỏ xơ hoặc cắt lát mỏng 2-3 mm để xử lý xơ). Thông thường, người bệnh huyết áp, tim mạch, suy gan thận, tiểu đường, ung thư, người già hay đau yếu, người béo phì, phụ nữ mới sinh con, người lao động làm việc nặng,… nhận thấy thể trạng khoẻ mạnh rõ rệt sau 8-12 tuần sử dụng Măng tây.

[CHƯƠNG 08]

CÁCH PHÒNG TRỪ SÂU, BỆNH

HẠI CÂY MĂNG TÂY

a. Nhận diện các loại nấm, bệnh, tuyến trùng hại cây Măng tây:

Cây Măng tây nếu chọn được giống tốt, trồng trên vùng đất tơi xốp giàu dinh dưỡng hữu cơ và vi sinh, thế đất cao ráo, tiêu thoát nước tốt, đất và nước tưới bảo đảm độ pH = 6.5-7.5 và không có độc tố kim loại, đã xử lý khử sạch tuyến trùng, nấm bệnh, côn trùng, chăm sóc đúng kỹ thuật, vệ sinh vườn trồng tốt, môi trường thông thoáng, lành mạnh, thì rất ít bị nấm bệnh gây hại, cây sẽ cho năng suất Măng rất cao 20-25-30 tấn/ha/năm, doanh thu khoảng 400-600 triệu đồng/ha/năm.

Tuy nhiên, vào mùa mưa, lúc “trái gió trở trời”, cây Măng tây cũng rất dễ bị nấm bệnh tấn công xâm hại giống như những loại cây trồng khác (con người khoẻ mạnh cũng có thể chết vì dịch bệnh kia mà !).

Khảo sát cây Măng tây trồng trên đất ở vùng khí hậu nhiệt đới Việt Nam những năm gần đây thường thấy có các bệnh sau đây:

[01] a. Thối gốc rễ (do nấm Fusarium: F. Moniliforme, F. Oxysporum f. sp. Asparagi, F. Proliferatum, F. Culmorum, F. Verticillioides, F. Redolens, Gibberella Fujikuroi,…);

b. Thối gốc rễ (do nấm Phytophthora: Phyt. Megasoerma Drechs; Phyt. Palmivora, Phyt. Capsici, Phyt. Infestans,…);

c. Thối gốc rễ (do nấm Pythium: P. Arrhenomanes, P. Myriotilum, P. Aphanidermatum, P. Megasperma, P. Debaryanum, P. Ultimum; do nấm Rhizoctonia Solani, Rhizoctonia sp., Zopfila Rhizophila,…);

d. Thối nhũn gốc rễ (do vi khuẩn Erwinia Carotovora, Sclerotinia Sclerotiorum);

[02] a. Tuyến trùng nốt sưng khối u (do nấm Meloidogyne Incognita, Meloidogyne Javanica);

b. Tuyến trùng ngoại ký sinh (do nấm Tylenchorhynchus sp., Xiphinema sp., Pratylenchus sp.);

[03] Rỉ Sắt (do nấm Puccinia Asparagi với 4 loại bào tử Basidiospores, Aeciospores, Urediniospores và Teliospores);

[04] Đốm lá, bạc lá (do nấm Alternaria Alternata, Cercospora Asparagi, Ascochyta Asparagina, Phomopsis Asparagicola, Phomopsis Asparagi, Phomopsis Javanica);

[05] Đốm tím (do nấm Pleospora Herbarum, Stemphylium Vesicarium);

[06] a. Mốc xám (do nấm Botrytis Cinerea);

b. Mốc xanh (do nấm Penicillium Aurantiogriseum);

[07] Thán thư (Colletotrichum Gloeosporioides, Colleto. Dematium);

[08] Khô thân cành (do nấm Macrophoma sp.);

[09] Virus (các loại virus Asparagus Virus - AV1, AV2, AV3. AV4; Tobaco Streak Virus - TSV);

[10] Nứt tét gốc, thân (bệnh Sinh lý, hoặc có thể do thừa đạm)…

làm cho cây và chồi măng non phát triển kém, kiệt sức dần, rồi chết dần và chết hàng loạt.

b. Nguyên nhân gây ra nấm, bệnh hại cây Măng tây:

Các nguyên nhân gây ra nấm bệnh riêng lẻ hoặc tổng hợp gồm:

- Cây Măng tây chịu hạn rất tốt trong mùa nắng, nhưng rất dễ bị “sốc” nước trong mùa mưa (tương tự như trẻ con hay bị bệnh nóng, lạnh thất thường hay nhức đầu sổ mũi lúc “trái gió trở trời” !);

- Mật độ trồng dày + mưa nhiều khiến bộ lá sum suê bị nước mưa (và nước tưới) kết dính dễ hư thối tạo điều kiện để nấm bệnh xâm hại;

- Mưa nhiều, nhất là những lúc mưa to kéo dài nhiều ngày, làm cho ẩm độ không khí và ẩm độ trong chân đất trồng tăng cao 90-100%, tạo môi trường thuận lợi cho các loại vi khuẩn, vi sinh vật xấu, nấm bệnh phát triển; người trồng không kịp thời có biện pháp xới xáo đất, khai thông rãnh thoát chống úng để chân đất ngập nước và ngậm nước trương nở nén chặt khiến đất trồng bị bão hoà làm mất tế khổng (khoảng trống chứa không khí và nước lưu dẫn phân bón, dinh dưỡng trong đất) và đóng váng bề mặt làm đất mất dưỡng khí khiến bộ rễ cây Măng tây bị ngộp, mất khả năng trao đổi ion, không hấp thu được dinh dưỡng; úng nước kéo dài khiến bộ rễ đổi màu từ trắng qua vàng, qua nâu, rồi đen, thối nhũn, cây phát triển kém, mất khả năng cung cấp Măng, vàng lá, héo úa từ từ rồi chết dần, chết dần,…;

- Cây quang hợp kém do ít lá, trời mưa dầm dề, thiếu nắng kéo dài;

- Đất trồng lâu ngày bị nén chặt, thiếu dinh dưỡng hữu cơ, và thiếu canxi, làm độ pH đất và nước biến đổi giảm sâu dưới biên độ pH = 4.5 - 5.5, khiến môi trường đất lành mạnh bị đẩy lui, môi trường đất yếm khí phát triển tạo điều kiện cho các loại nấm bệnh (đặc biệt nguy hiểm là tuyến trùng, nấm Phytophthora, Fusarium và Pythium), virus, vi khuẩn, vi sinh vật xấu phát triển, bao vây xâm hại bộ rễ, cộng hưởng với các loại côn trùng, sâu bọ khác đồng thời tấn công làm cho bộ rễ bị tổn thương nặng, thối nhũn, khiến cây bị cong queo dị dạng, chùn ngọn, chột lá, vàng lá, héo úa, khô thân cành, chết từ từ và chết hàng loạt…;

- Sử dụng phân bón không đúng cách, không cân đối liều lượng và chủng loại (có khi còn gặp phân giả); khi thì thiếu hụt và mất cân đối dinh dưỡng, khi thì bón quá nhiều đạm hoá học hoặc thừa đạm hữu cơ gây ngộ độc hữu cơ; sử dụng phân chuồng chưa ủ hoai mục hoặc dùng lại các loại phân chuồng và giá thể chứa nhiều mầm nấm bệnh (như giá thể loại bỏ từ các vườn trồng nấm); hay phủ gốc bằng vật liệu chưa qua xử lý nấm bệnh như trấu, rơm rạ, vỏ cà phê, mạt cưa gỗ cao su,…;

- Dùng thuốc bảo vệ thực vật không đúng nguyên tắc “4 đúng”, không đưa được thuốc bảo vệ thực vật đến tận đáy bộ rễ cây Măng tây, dùng liều quá cao hoặc liều quá thấp gây ra hiện tượng lờn thuốc, làm vô hiệu hoá tác dụng phòng, trị bệnh của thuốc;

- Chăm sóc vườn trồng không đúng yêu cầu kỹ thuật, vệ sinh vườn trồng yếu kém, vườn trồng không thông thoáng, cắt tỉa cành nhánh bị nấm bệnh bỏ rơi vãi trên mặt đất tạo điều kiện để nấm bệnh phát tán, lây lan tự do trên cây, trên đất trồng mà không có biện pháp ngăn chặn kịp thời (Phải kiên quyết cách ly, đưa ra khỏi vườn trồng và đào hố đốt tiêu huỷ ngay lập tức tất cả các thân, cành, lá, cây có mầm mống nấm bệnh lạ, các đốm bệnh có màu sắc không bình thường, khác màu xanh cây Măng vừa mới chớm xuất hiện trên cây Măng hoặc trên đất trồng).

- Tồn dư các loại nấm bệnh lưu cữu từ các đợt thu hoạch trước hoặc những năm trước không được xử lý triệt để, nay gặp môi trường thuận lợi nên càng phát triển nhiều hơn, với cấp độ ngày càng cao hơn;

- Môi trường xung quanh và lân cận vườn trồng Măng tây đang có bệnh hoặc dịch bệnh trên cây trồng làm ảnh hưởng lây lan, việc phòng chữa bệnh phải biết kết hợp tiến hành đồng loạt trong khu vực, nếu chỉ xử lý cục bộ cho từng vườn trồng thì không thể có hiệu quả tốt;

- Cộng thêm vào đó một nguyên nhân nữa là tình trạng tận thu cạn kiệt từ nhiều vụ thu hoạch trước khiến cây Măng tây bị suy yếu, mất sức đề kháng, lúc này càng rất dễ bị nấm bệnh tấn công xâm hại;…

Nếu không kịp thời phát hiện sớm và khẩn trương ngăn chặn dịch bệnh ngay từ đầu, để mầm mống và bào tử nấm bệnh phát tán tự do trên cây và trên đất trồng theo gió, theo nước mưa và nước tưới, thông qua dụng cụ lao động, vết chân giày dép người lạ mang mầm bệnh vào… lây lan nhanh ra cả vườn, rẫy Măng tây sẽ phát sinh nhiều bệnh từ nhẹ đến nặng, rồi trầm trọng mất khả năng kiểm soát, cây sẽ không cho Măng, héo úa suy kiệt dần và chết hàng loạt khiến người trồng hoang mang, mất tinh thần, chán nản, có tư tưởng muốn bỏ cuộc, thụ động xuôi tay không có biện pháp xử lý hay đối phó khiến tình trạng nấm bệnh chết cây, hư vườn càng bi đát hơn !

c. Cách phòng, trị nấm bệnh hại cây Măng tây:

Không giống như các loại rau màu khác, trồng và chăm sóc cây Măng tây thực chất là Trồng và Chăm Sóc Bộ Rễ và Chăm Sóc Đất hoặc Giá thể trồng cây Măng tây; bộ rễ càng khoẻ mạnh cây càng có năng suất và chất lượng cao. Nói cách khác, công việc của người trồng chủ yếu là những phần việc diễn ra ở dưới mặt đất !

1. Cách chữa bệnh tốt nhất cho cây Măng tây là Phải Làm Thật Tốt Việc Phòng Bệnh. Cần phải thường xuyên cải tạo môi trường đất trồng cho thật tơi xốp, xử lý triệt để mầm mống tuyến trùng, nấm bệnh và côn trùng hại cây, cung cấp đầy đủ và cân đối dinh dưỡng hữu cơ và vi sinh, lên luống đất trồng cao ráo nhưng vẫn phải bảo đảm độ ẩm đều đặn trong chân đất đủ 60-70% mùa nắng cũng như mùa mưa (việc tưới nước không quan trọng ở hệ thống tưới kiểu nào mà quan trọng ở cách tưới thế nào để chân đất bảo đảm thường xuyên có đủ độ ẩm 60%-70%); thường xuyên cung cấp đầy đủ, cân đối dinh dưỡng và nước tưới có pH = 6.5-7.5 để cây thật sự khoẻ mạnh; thường xuyên kiểm tra rãnh thoát nước cho thật tốt, không để nước ngập úng chân đất quá 8-9 giờ/ngày và không để đất bị ngậm nước trương nở bão hoà làm mất dưỡng khí; thường xuyên xới xáo đất, phá váng đóng khằn bề mặt luống trồng để đất có đủ dưỡng khí cung cấp cho rễ; thường xuyên tỉa cây giữ thế “mẹ bồng con” 3-5 cây mẹ + 3-5 chồi măng non to khoẻ ở mỗi gốc/bụi Măng và cắt bỏ toàn bộ các cành nhánh nhện từ mặt luống lên cao 50cm cho vườn trồng thông thoáng; thường xuyên làm cỏ và vệ sinh vườn trồng cho thật tốt, thẳng tay xử lý loại bỏ, cách ly khỏi vườn trồng mọi mầm mống nấm bệnh và tồn dư nấm bệnh ra khỏi vườn trồng; Khi Thấy Đường Kính Thân Măng Đã Nhỏ Hơn <7-8mm Thì Dứt Khoát Phải Ngưng Thu Hoạch Để Dưỡng Cây !

Phải nhớ chăm sóc cây Măng tây đúng kỹ thuật hướng dẫn (trồng cây Măng “tây” không thể dễ dãi chăm sóc theo kiểu “ta” được) và phải thường xuyên làm thật tốt việc phòng bệnh. Khi quan sát thấy nấm, bệnh (có màu sắc khác màu xanh đặc trưng của cây Măng tây) vừa mới chớm xuất hiện trên cây thì phải khẩn trương cắt tỉa bỏ hết những phần thân, lá bị bệnh đem ra khỏi vườn đốt tiêu huỷ ngay và tiến hành phun thuốc phòng + trị nấm bệnh không để bệnh lây lan ra cả vườn (có thể dùng chung các hỗn hợp thuốc phòng + chữa bệnh như Metalaxyl + Mancozeb / Carbendazim + Sulfur / Fosetyl Aluminium + Zineb / Rust-Manzate + Triforine / Cercospora + Stemphylium, v.v...). Phải định kỳ sử dụng thuốc phòng + trị bệnh như là một công việc chính phải làm cứ mỗi 10-15-30 ngày/lần, không được lơ là bỏ qua dù với bất cứ lý do gì.

Người trồng Măng tây có thể áp dụng các biện pháp xử lý đất sau:

1. Biện pháp hoá học: Có thể dùng Norshield, Active Cleaner, Bromua Methyl, Nokaph, Daconil, Formalin, Zineb, Chlorothalomin, Tilt Super, COC-85, Bordeaux (Sunfat Đồng + Vôi), Penta Clorua Nitro Bengien, Sodium Hypochlorite 10% (Thuốc tẩy Javel giặt quần áo);…

2. Biện pháp vật lý: Bổ sung phân chuồng ủ hoai, phân hữu cơ, hợp chất lưu huỳnh + vôi, lân vi sinh; hay vôi bột và canxi để tăng độ tơi xốp cho đất; thường xuyên kiểm tra pH = 6.5-7.5 trong đất trồng và nước tưới; kiểm tra hàm lượng Clor = <600 mg/1lít nước trong nước tưới và hàm lượng muối EC = <2 milisiemens/cm trong đất.

Cũng có thể thường xuyên, định kỳ sử dụng nhiều phân trùn quế, phân hữu cơ, phân chuồng ủ thật hoai mục và các loại chế phẩm Trichoderma, Active Cleaner, WEHG, BAEM, Humix, Antisalino, MgO (Manhê), Vôi tôi hoặc bột Dolomite,… để cải tạo đất, ổn định độ pH đất và nước tưới = 6,5 - 7,5; xử lý các loại thuốc diệt tuyến trùng và phòng trừ nấm, bệnh, côn trùng và vi sinh vật hại cây như Đồng đỏ (Norshield), Active Cleaner, Phytocide, Bordeaux, Mancozeb, Carbenzim, Starner, Physan, B1, Anvil, Validacin, Xanthomix, Sincosin, Agrispon, Vimonyl, Takumi, Zineb, Aliette, Ridomil, Daconil, Amistar Top, Antracol, Tilt Super, Kasumin, New Kasuran, Vialphos, Vilaxyn, Daconil, Benomyl (Viben-C), và các chế phẩm có gốc đồng,…

Thông thường, phân hữu cơ và các loại chế phẩm cải tạo đất đều có tác dụng giải độc và nâng cao độ pH đất, tạo điều kiện thuận lợi để phục hồi trùn đất và phát triển các loại vi sinh vật có ích giúp làm tơi xốp đất, đồng thời các loại thiên địch cũng phát triển mạnh khiến các loại virus, vi khuẩn, tuyến trùng, nấm bệnh, côn trùng, vi sinh vật có hại trong đất và trên cây bị mất môi trường sống, bị suy yếu và bị thiên địch tiêu diệt; tạo điều kiện kích thích cây phát triển rễ, thân và lá, cây Măng tây khoẻ mạnh miễn nhiễm với các loại nấm bệnh và côn trùng gây hại, giúp cây phát triển thật tốt, cân đối, góp phần làm tăng thêm đáng kể năng suất và chất lượng sản phẩm Măng tây xanh.

Thường xuyên dùng phân hữu cơ và chế phẩm sinh học cải tạo đất có thể giảm được 80-90 % lượng phân hoá học và giảm được 80-90% dịch bệnh trên đất trồng Măng tây.

Cuối cùng, nếu vườn/rẫy Măng bị bệnh quá nặng không thể khắc phục được thì nên tiến hành cắt bỏ hết cây trên vườn rồi xới xáo đất, dùng các chế phẩm Trichoderma, WEHG, Active Cleaner, Kurojiru, Norshield, Phytocide, COC 85, … liều cao để cải tạo môi trường đất, bổ sung NPK pha loãng để giúp phục hồi rễ và cây (trong giai đoạn chữa bệnh nên hạn chế dùng phân chuồng vì vô tình có thể đưa thêm nấm bệnh vào đất làm cây bệnh nặng thêm). Cuối cùng nếu vẫn không khắc phục được thì nên tuyển lấy những bộ rễ khoẻ mạnh xử lý qua nước Javel rồi đem trồng lại trên đất mới đã được cải tạo tơi xốp và cung cấp đầy đủ dinh dưỡng nếu chưa đủ điều kiện trồng lại cây mới.

Nếu đầu tư chăm sóc vườn/rẫy Măng tây với quyết tâm cao; xem việc trồng Măng tây là công việc chính nhằm tạo nguồn thu nhập sống chết của gia đình; biết thương yêu, quý trọng cây Măng tây như thương yêu, quý trọng vợ/chồng chung chăn chung gối trong nhà; biết chăm sóc cây Măng tây khẩn trương, đúng mức như chăm sóc đứa con mọn yêu quý của mình lúc trái gió trở trời thì người trồng vẫn có thể thành công, tránh được tình trạng thiệt hại trắng tay do nấm bệnh gây ra.

Nhờ làm tốt công tác phòng, chữa bệnh, mùa mưa năm 2011, trong lúc các địa phương khác mất khả năng cung cấp Măng thì cây Măng tây ở tỉnh Ninh Thuận vẫn phát triển và cung cấp Măng tây xanh đều đặn.

2. Cách phòng, trừ các loại sâu bọ, côn trùng hại cây Măng tây:

Ở nước ngoài, đối với các loại sâu bọ, côn trùng cắn hại cây Măng tây như Armyworms, Asparagus Beetles (bọ Măng tây), Cutworms (sâu ngài đêm), Garden Symphylan, European Asparagus Aphid (rệp vừng châu Âu),… người ta dùng Permithrin 38% tiêu diệt chúng rất dễ dàng.

Ở trong nước, đối với sâu lông, sâu keo, sâu xanh, sâu đục thân, ốc sên,… thường xuất hiện lúc chạng vạng tối để cắn hại cây Măng tây, có thể dùng các chế phẩm Takumi, Padan, Basudin, Topsin, Supracide,… Đối với bọ trĩ, rầy mềm, dế nhũi, rệp sáp,... có thể dùng Sagomycine, Confidor, Regent, Antracol, Anvil,… và các loại thuốc diệt rầy (các loại sâu bọ côn trùng có thể tự do ăn trụi lá 1 ha Măng tây trong 1-3 ngày!).

Nếu vệ sinh vườn trồng kém (để lại tàn dư nấm bệnh từ các chu kỳ thu hoạch trước), lơ là chăm sóc để các loại sâu bọ ẩn nấp cắn hại bộ rễ (hoặc thu hoạch để móng tay va chạm làm trầy xước thân Măng lân cận) sẽ làm chồi Măng biến dạng, hình thù cong vẹo, Măng sẽ kém chất lượng và mất giá trị thương phẩm, không thể thu hoạch được.

Để phòng trừ có hiệu quả các loại côn trùng, sâu bọ hại cây Măng tây, cần thường xuyên bổ sung đầy đủ và cân đối dinh dưỡng để cây phát triển khoẻ mạnh, vệ sinh chăm sóc vườn trồng thật tốt, nhanh chóng loại bỏ các mầm móng nấm bệnh mới vừa phát sinh, thường xuyên duy trì độ ẩm 60-70% trong chân đất, dùng chế phẩm sinh học cải tạo đất để duy trì pH đất = 6.5-7.5; có thể thường xuyên dùng vôi, Trichoderma, Carbendazim, Mancozeb, Metalaxyl, Ridomil, Vibamec, Antracol, Furadan, Basudin, Katumi, Bordeaux, các chế phẩm có gốc đồng, nước Javel, dung dịch xà phòng nước hoặc tiêu hành tỏi ớt, lá cây thuốc cá giã nhuyễn hoà chung nước tưới vào gốc để khử nấm bệnh, côn trùng và vi sinh vật có hại, tạo điều kiện thuận lợi cho vi sinh vật hữu ích và trùn đất phát triển, đẩy lùi và cô lập các loại côn trùng và vi sinh vật có hại cho cây.

[CHƯƠNG 09]

CẦN THẬN TRỌNG KHI CHỌN GIỐNG

TRỒNG CÂY MĂNG TÂY

Các nước tiên tiến sản xuất hạt giống Măng tây như thế nào ?

Ở Châu Âu cũng như ở Hoa Kỳ, quy trình sản xuất hạt giống cây Măng tây thường được thực hiện trong điều kiện nhà kính hoàn toàn sạch bệnh. Các Công ty và các nhà khoa học sản xuất hạt giống Măng tây thường chọn lưu giữ cho riêng mình một cây Măng cha (male) và một cây Măng mẹ (femal) khoẻ mạnh, sạch bệnh, kháng nấm bệnh tốt để làm cây giống đầu dòng rồi dùng công nghệ sinh học phân tử phối hợp gien sản xuất ra giống lai đầu dòng F1 khoẻ mạnh, sạch bệnh, có khả năng kháng nấm bệnh rất cao.

Các hạt giống này sau đó được đưa qua "máy soi" để phân loại các hạt giống nữ (femal) vốn có năng suất Măng thấp (vì cây phải tiêu tốn một phần năng lượng để sản xuất ra hoa và trái) để cung cấp cho người chuyên làm giống và các hạt giống nam (male) vốn có năng suất Măng rất cao để cung cấp cho người trồng cây lấy Măng. Mỗi đời giống như vậy có thể tồn tại vài năm đến hàng chục năm với những tên gọi khác nhau tuỳ theo mỗi nhà sản xuất đặt tên: Washington, Apollo, UC-72, UC-157, Grande, Atlas, Jersey, Vitalim, Vegalim, Grolim,...

Khởi đi từ Địa Trung Hải, Châu Âu và Hoa Kỳ, hạt giống Măng tây toả đi khắp nơi đến 60-70 quốc gia trồng cây Măng tây; rồi từ những nơi này họ lại tiếp tục chọn hạt làm giống lai đời F2, F3, Fn... và cũng bán đi khắp nơi trên thế giới từ hàng chục năm qua mà ngày nay chúng ta có thể dễ dàng tìm thấy các loại hạt giống Măng tây của châu Âu, của Tây Ban Nha, Pháp, Peru, Ấn Độ, Úc, Thái Lan, Đài Loan, Trung Quốc,... ai cũng nói đó là giống F1 đầu dòng, kỳ thực không ai có thể phân biệt được đâu là giống đầu dòng, đâu là giống đã lai tạo mới F2, F3, Fn,... tuỳ niềm tin vào nhà sản xuất hoặc nhà cung cấp !

Ngoài các loại giống đã có từ lâu như "WASHINGTON" (Martha Washington, Mary Washington,...) ra đời từ thập niên 1940-1950 ; các giống của Tập đoàn "LIMSEEDS B.V." - Hà Lan (Gijnlim, Vegalim, Grolim, Thielim,...) trồng thích hợp ở vùng khí hậu ôn đới bán từng hạt có giá rất cao (Giống măng tây xanh Xenolim F1 giá # 4.000 euro = # 110.000.000 đồng / 20.000 hạt trồng 1 ha; Giống Măng tây xanh Gijnlim F1, Vegalim F1 giá 1.000 euro = # 27.000.000 đồng / 20.000 hạt trồng được 1 ha; Giống Măng tây trắng Grolim F1, Vitalim F1 giá 2.800 euro = # 75.000.000 đồng / 20.000 hạt trồng được 1 hecta - tỉ giá 27.000 đ/euro); các giống "JERSEY" của Trường Đại học RUTGERS & Tập đoàn Jersey Asparagus Farms, Inc. trồng thích hợp ở vùng khí hậu nhiệt đới: Các giống Jersey F1 (Jersey Knight, Jersey Supreme, Jersey King,...) có giá # 25.000.000 đồng / pound = >20.000 hạt trồng được 1 hecta (Giá FOB 700-900 usd / 20.000 hạt + 100 USD Phí kiểm dịch + 350 USD Cước vận chuyển CIF - tỉ giá 18.000 đ/USD tháng 12/2009),...

Sau khi tìm hiểu, tham khảo ý kiến các nhà chuyên môn, chúng tôi đề xuất: Ở các tỉnh phía Bắc khí hậu lạnh nên sử dụng giống của tập đoàn LIMSEEDS B.V. (Hà Lan) và của châu Âu; các giống "JERSEY” (thập niên 1980) của Trường Đại học Rutgers & Tập đoàn Jersey Asparagus Farms, Inc.; ở các tỉnh phía Nam ấm áp nên sử dụng giống "WASHINGTON” và giống “CALIFORNIA" (thập niên 1980) của Trường Đại học California & Tập đoàn California Asparagus Seed and Transplants, Inc. có tổng đại lý là WALKER BROTHERS INC. (www.walkerseed.com) trồng thích hợp ở vùng khí hậu nhiệt đới nhiệt độ bình quân 25*C-33*C đang phổ biến rộng rãi trên thế giới như:

- Giống Măng tây xanh GRANDE F1 (trọng lượng 32 gram/cọng măng dài 23cm, đường kính >10mm), kháng nấm bệnh rất cao.

- Giống Măng tây xanh ATLAS F1 (trọng lượng 28 gr/cọng măng dài 23cm, đường kính >10mm), kháng nấm bệnh rất cao.

- Giống Măng tây xanh UC-157 F1 (25 gr/cọng măng dài 23cm, đườngkính >10mm), kháng nấm bệnh rất cao.

- Giống Măng tây xanh JERSEY F1 (trọng lượng #25 gr/cọng măng dài 23cm, đường kính >10mm), kháng nấm bệnh rất cao.

- Giống Măng tây xanh APOLLO F1 (trọng lượng #25 gr/cọng măng dài 23cm, đường kính >10mm), kháng nấm bệnh rất cao.

- Giống Măng tây tím PURPLE PASSION F1 (trọng lượng 35 gr/cọng măng dài 23cm, đường kính >10mm), ra đời từ những thập niên đầu thế kỷ 20, kháng nấm bệnh rất cao.

Các loại hạt giống F1 bao giờ cũng kháng bệnh tốt hơn, chất lượng và năng suất cao hơn các loại hạt giống F2 khoảng 20-25%.

Ở Việt Nam, nếu có nhu cầu người trồng cũng có thể tách bộ rễ cây Măng F1 đã có 1-2-3 năm tuổi đời làm thành 2-3 bộ rễ giống mới có ít nhất >10-20 cọng rễ và >5-10 nốt sần là mầm chồi non trên lưng bộ rễ để nhân thêm diện tích trồng cây Măng tây mà không cần đầu tư chi phí mua thêm hạt giống mới. Nhưng người trồng cần phải thật sự cẩn thận khi tách chiết bộ rễ cây Măng tây để làm Rễ giống, bởi vì nếu làm tổn thương lông hút bộ rễ, thay đổi môi trường sống xấu hơn và điều kiện dinh dưỡng kém hơn thì tỉ lệ hao hụt sẽ rất cao: 40-60%, có khi lại không có hiệu quả kinh tế bằng ươm cây giống từ hạt !

Người trồng cũng không nên dùng hạt trái chín của các dòng cây Măng tây từ đời F2, F3, F4,… trở về sau để làm giống lai tạp trồng cây lấy sản phẩm Măng tây xanh vì các đời cây sau này sẽ cho Măng có đường kính thân Măng nhỏ dần và rất nhỏ (khoảng <2-3-4 mm), không có giá trị thương phẩm để thu hoạch, hiệu quả kinh tế sẽ rất kém !

Tuy nhiên, người trồng cây rau Măng tây vẫn có thể tận dụng hạt giống các đời cây F2, F3, F4,… để trồng cây với mục đích cắt lấy lá Măng làm kiểng (còn gọi là cây Dương, cây Liễu) để bán kèm với hoa cắt cành hiện cho thu nhập kinh tế cũng khá cao (thị trường TPHCM 2009, tuỳ buổi chợ: 15.000 - 20.000 – 25.000 đ/kg kiểng lá Măng).

Cây Măng tây đã du nhập vào Việt Nam từ những năm 1950-60 của thế kỷ trước, hiện đã “định cư” ở xã Bình Phan, huyện Chợ Gạo, tỉnh Tiền Giang từ thập kỷ 1970 để cắt lấy lá làm kiểng trang trí hoa cắt cành cung cấp cho các chợ hoa đầu mối ở TPHCM như chợ hoa Hồ Thị Kỷ, chợ hoa Đầm Sen, chợ hoa Hậu Giang,… Đã tồn tại và không mất đi trong hơn nửa thế kỷ qua, giờ đây cây Măng tây hoàn toàn có thể trồng và phát triển rất tốt trong điều kiện khí hậu nhiệt đới ở Việt Nam.

Tác giả thành mong mọi người góp ý, giúp phổ biến miễn phí tài liệu này đến cộng đồng nhằm mục đích xoá đói, giảm nghèo, nâng cao đời sống hiện còn rất thiếu thốn của bà con nông dân Việt Nam. Ước mong một ngày không xa nữa, cứ mỗi nông hộ trồng 500-1.000 m2 (thu nhập bình quân 5-10 kg/ngày), thị trường tiêu thụ nội địa sẽ được mở rộng, rồi tiến tới là thị trường xuất khẩu, đưa Việt Nam vào danh sách các quốc gia xuất khẩu Măng tây hàng đầu trên thế giới... Chúng tôi tin tưởng rằng trong một tương lai không xa nữa, rau Măng tây sẽ là mặt hàng xuất khẩu có giá trị kim ngạch rất cao của Việt Nam.

Ks LÊ HỒNG TRIỀU – Tel: 0984.617.637 – 0902.849.919

Website: www.mangtayxanh.vn – www.asparagus.vn

Email: hongtrieu.hcm@gmail.com – aspimex.hcm.vn@gmail.com

CÂU LẠC BỘ HỎI ĐÁP KỸ THUẬT TRỒNG MTX

LÀM SAO TRỒNG CÂY MĂNG TÂY
ĐẠT NĂNG SUẤT >30-40 TẤN/HA/NĂM &

TÍCH LUỸ ĐƯỢC >200-300 TRIỆU/HA/NĂM ?

Trồng Măng tây xanh muốn có năng suất >30-40 tấn/ha/năm, tích luỹ được >200-300-400.000.000 đ/ha/năm, điều kiện tiên quyết là ngay từ đầu người trồng cần phải cải tạo đất trồng (tầng canh tác dày 20-30cm) cho thật tơi xốp, thật giàu dinh dưỡng hữu cơ và vi sinh hữu ích, liếp đất trồng phải tôn cao 20-30 cm (đáy bộ rễ cây măng phải cao hơn tầng sét, phèn và mực nước ngầm >30-50 cm), đặt hệ thống tưới nhỏ giọt kết hợp bón phân dơi/cá, phân vi sinh (như WEHG, Agrostim,…) + trung vi lượng.

Các tài liệu khoa học về đặc điểm cấu tạo sinh học thực vật tự nhiên cho thấy khi cây Măng tây đã đạt tuổi trưởng thành, sau 5 năm tuổi các mầm chồi non của cây thường xuất hiện rất nhiều từ >10-15 chồi măng lớn nhỏ trong phạm vi bán kính 15-20-30 cm quanh cổ bộ rễ cây Măng, các chồi Măng lớn nhỏ sẽ mọc tràn ra khắp mặt liếp đất trồng như nấm mọc sau mưa ! (Đến lúc đó, người trồng Măng tây ngủ một đêm sáng ra thức dậy là thấy tiền vào nhà !).

Căn cứ vào đặc điểm sinh học tự nhiên này, có thể tính năng suất và doanh thu bình quân của 1 hecta rau Măng tây xanh như sau (hiệu suất thu hoạch 20% với cọng măng có trọng lượng bình quân 10 gr):

- Năm 1: Cây Măng chưa phát triển, chỉ có bộ rễ con, tạm gọi là "bộ rễ thiếu nhi", bình thường trên mặt đất trồng chỉ có lác đác 1-3 chồi măng lớn nhỏ/gốc/ngày thu hoạch. Ở năm đầu tiên này người trồng chỉ nên thu hoạch tượng trưng ở mức độ tỉa Măng tơ 5-7 tấn/ha/năm, tuyệt đối không nên thu hoạch cạn kiệt vì sẽ làm suy yếu trầm trọng các đời/thế hệ cây về sau này.

- Năm 2: Cây Măng bước đầu phát triển, chưa trưởng thành, chỉ có"bộ rễ thiếu niên", bình thường trên mặt đất trồng chỉ có khoảng 1-5 chồi măng lớn nhỏ/gốc/ngày thu hoạch. Mỗi ngày có thể thu hái bình quân 2 chồi 10gr/cọng x 18.500 cây/ha x 200 ngàythuhoạch/năm x hiệu suất 20% = 10-15 tấn/ha/năm x bình quân 20.000 đ/kg = Doanh thu khoảng 200-300.000.000 đ/ha/năm.

- Năm 3: Cây Măng có ”bộ rễ mới trưởng thành”, bình thường có thể xuất hiện trên mặt đất trồng khoảng 1-7 chồi măng lớn nhỏ/gốc/ngày thu hoạch. Mỗi ngày có thể thu hái bình quân 3 chồi 10gr/cọng x 18.500 cây/ha x 200 ngàythuhoạch/năm x hiệu suất 20% = 15-20 tấn/ha/năm x bình quân 20.000 đ/kg = Doanh thu khoảng 300-400.000.000 đ/ha/năm.

- Năm 4: Cây Măng có ”bộ rễ trưởng thành”, có thể cung cấp khoảng 1-9 chồi măng lớn nhỏ/gốc/ngày thu hoạch. Mỗi ngày có thể thu hái bình quân 4 chồi 10gr/cọng x 18.500 cây/ha x 200 ngày thu hoạch/năm x hiệu suất 20% = 20-25 tấn/ha/năm x bình quân 20.000 đ/kg = Doanh thu khoảng 400-500.000.000 đ/ha/năm.

- Năm 5-10-15: Cây Măng có ”bộ rễ trưởng thành đủ độ chín”, có thể cung cấp >10-15 chồi măng lớn nhỏ/gốc/ngày thu hoạch. Mỗi ngày hái bình quân 5 chồi 10gr/cọng x 18.500 cây/ha x 200 ngàythuhoạch/năm x hiệu suất 20% = 25-30 tấn/ha/năm x bq 20.000 đ/kg = Doanh thu khoảng 500-600.000.000 đ/ha/năm…

Tất nhiên trên đây chỉ đơn thuần là những con số toán học, kết quả sản xuất thực tế trên đất trồng còn tuỳ thuộc rất nhiều yếu tố khách quan khác như kỹ thuật chăm sóc, thổ nhưỡng, thời tiết, cây giống,…

Ở Peru, nhờ áp dụng kỹ thuật tưới nhỏ giọt kết hợp với bón phân tự động theo công nghệ Israel có thiết bị tự động kiểm soát nhiệt độ vườn trồng bình quân 30*C, độ ẩm trong không khí và độ ẩm trong chân đất trồng bình quân 60% - 70%, độ pH = 6.5 - 7.5 trong đất và nước tưới, độ bốc hơi của nước tưới, hàm lượng dinh dưỡng trong đất đủ hay thiếu chất gì để điều chỉnh bổ sung dinh dưỡng kịp thời hàng ngày, v.v… người ta đã thu hoạch Măng tây xanh và Măng tây trắng với năng suất 60 - 80 tấn/ha/năm, cho thu nhập rất cao !

Ở nước ta, nếu muốn có thu nhập cao, người trồng Măng tây không nên thụ động trông chờ ỷ lại vào giá bán sản phẩm tăng cao, mà nên chủ động áp dụng khoa học kỹ thuật, thâm canh tăng năng suất, chỉ cần tăng thêm 5-10 tấn/ha/năm là đã có thể tăng thêm thu nhập 150-300.000.000 đ/ha/năm.

Khi có sản phẩm rau Măng tây giá rẻ hợp lý, mọi người từ công nhân đến lao động bình dân ai cũng có điều kiện ăn rau Măng tây như ăn rau muống, xà lách,… thì khi đó người trồng sẽ ăn no ngủ yên với kết quả trồng được bao nhiêu hecta sẽ bán hết bấy nhiêu hecta, còn hơn cứ mỏi cổ mong bán sản phẩm ra với giá cao mà trồng 1 hecta chỉ bán được 1/2 - 1/3 hecta, phần thừa ế còn lại có thể sẽ phải đem đổ bỏ hoặc cho gia súc ăn !

@@@

VỐN ĐẦU TƯ TRỒNG 1HECTA CÂY MĂNG TÂY

(Chỉ đầu tư 1 lần để chi trong 6 tháng đầu tiên, sau đó không đầu tư gì nữa)

STT	CÔNG VIỆC	SỐ LƯỢNG	ĐƠN GIÁ	THÀNH TIỀN
1	HạtGiốngF1 (1pound=0,5kg=trồng1ha)	20.000 hạt	1.000 đ/hạt	20.000.000 đ
2	Ươm cây giống + Giá thể + Bao nilon	20.000 cây	1.000 đ/cây	20.000.000 đ
3	LàmĐất+Vôi+VỏĐậu+TroTrấu/XơDừa	30.000 kg	1.000 đ/m2	30.000.000 đ
4	BónlótPhânTrùn+Lân+Visinh(2kg/cây)	40.000 kg	1.000 đ/kg	40.000.000 đ
5	Hệ thống Tưới Nhỏ giọt + Thoát nước	1 hệ thống	30.000.000 đ	30.000.000 đ
6	PhânVisinh CảitạoĐất (tháng/lần x 6th)	6 lít x 6 lần	140.000 đ/lít	5.000.000 đ
7	Phân NPK (10ngày/lần x 6 tháng)	140 kgx18lần	12.000 đ/kg	30.000.000 đ
8	PhânTrùn+Lân+WEHG (2lần/6tháng)	10.000kgx2lần	1.000 đ/kg	20.000.000 đ
9	ThuốcTrừSâu,DiệtCỏ (thág/lần x 6thág)	6 lít x 6 lần	140.000 đ/lít	5.000.000 đ
10	Điện, Nước tưới cây + Sinh hoạt	1000kwx6thág	1.600 đ/kwh	10.000.000 đ
11	Lao động chăm sóc cây (1ng/2000m2)	5ngườix6thág	3.000.000đ/th	90.000.000 đ
	TỔNG CỘNG 6 THÁNG :			#300.000.000 đ

(VỐN ĐẦU TƯ GIA GIẢM TUỲ CÁCH CHĂM SÓC, CÂY GIỐNG, THỔ NHƯỠNG, THỜI TIẾT,…)

[các khoản từ 1-5 chỉ chi một lần lúc chuẩn bị đất trồng măng tây, về sau không chi nữa]